Σαν σήμερα πριν 15 χρόνια δολοφονήθηκε ο Ελληνοκύπριος Σολωμός Σολωμού στο οδόφραγμα της Δερύνειας στην Κύπρο. Ήταν 14 Αυγούστου του 1996, ημέρα μνήμης της κατάληψης της Αμμοχώστου, αλλά και η ημέρα που κηδευόταν ο - επίσης δολοφονηθείς τρεις μέρες πριν - Τάσος Ισαάκ.
Τη θυμάμαι εκείνη τη μέρα γιατί παρακολουθούσαμε τα τραγικά γεγονότα μέσα από τις τηλεοράσεις. Στο οδόφραγμα της Δερύνειας είχαν συγκεντρωθεί διαδηλωτές που προσπαθούσαν να προσεγγίσουν το σημείο της δολοφονίας του Ισαάκ. Ομάδα "γκρίζων λύκων" ήταν και πάλι από την πλευρά των κατεχομένων και ξέσπασαν επεισόδια. Ξαφνικά, ο Σολωμού ξεφεύγει από τους Κυανόκρανους και περνά στη "νεκρή ζώνη". Με το τσιγάρο στο στόμα, σκαρφαλώνει στον ιστό της τουρκικής σημαίας με σκοπό να την κατεβάσει. Ένας από τους ελεύθερος σκοπευτές του κατοχικού στρατού τον πυροβόλησε με αποτέλεσμα να πέσει νεκρός.
Η σκηνή με τον Σολωμού να ανεβαίνει στον ιστό με το τσιγάρο, που ήξερε πως θα είναι το τελευταίο του, ήταν σίγουρα συγκλονιστική και φαίνεται πως κινητοποίησε τα συναισθήματα του ποιητή και στιχουργού Άλκη Αλκαίου, ο οποίος έγραψε εύστοχα: όσοι με το Χάρο γίναν φίλοι / με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη
Είναι στίχος από το Πάντα γελαστοί, τραγούδι που συμπεριλήφθηκε στο δίσκο Στου αιώνα την παράγκα, ο οποίος κυκλοφόρησε την ίδια χρονιά, με συνθέτη τον Θάνο Μικρούτσικο και ερμηνευτή τον Δημήτρη Μητροπάνο. Μέσα σε αυτόν τον καταπληκτικό δίσκο, ίσως την καλύτερη δουλειά του Μικρούτσικου την τελευταία 15ετία, υπάρχει λοιπόν και αυτό το καλοφτιαγμένο και αισιόδοξο ζεϊμπέκικο που τα λόγια του πιθανώς να εμπνεύστηκε ο Αλκαίος από τα παραπάνω τραγικά περιστατικά.
Και λέω "πιθανώς" γιατί δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς να πει με σιγουριά αν ο Αλκαίος έγραψε το τραγούδι με αφορμή τα γεγονότα ή αν το τραγούδι το είχε ήδη γράψει και το αφιέρωσε μετέπειτα στους δολοφονημένους Ισαάκ και Σολωμού. Οι ημερομηνίες αφήνουν ανοιχτά και τα δύο ενδεχόμενα, αφού ο δίσκος κυκλοφόρησε το χειμώνα του 1996, περίπου 3 μήνες μετά τα γεγονότα.
Πάντως, στο ένθετο βιβλιαράκι του cd, κάτω από τον τίτλο του τραγουδιού, ο Αλκαίος έχει σημειώσει: "Ισαάκ και Σολωμού και Μαρίνου Μαρτύρων". Αν αναρωτιέσαι για αυτό το "Μαρίνου", είναι γιατί το καλοκαίρι εκείνο υπήρξε άλλη μία δολοφονία (;). Ο λόγος για τον Χριστόφορο Μαρίνο, κοινωνικό αγωνιστή του λεγόμενου αναρχικού χώρου, ο οποίος έχασε τη ζωή του στις 23 Ιουλίου του 1996, λίγο πριν τα γεγονότα της Κύπρου.
Νομίζω πως δεν έχουν ακόμα διευκρινιστεί οι ακριβείς συνθήκες του θανάτου του. Η διαμάχη για το αν αυτοκτόνησε στα χέρια της αντιτρομοκρατικής, μέσα στην καμπίνα 53 του πλοίου "Πήγασσος" ή αν τον δολοφόνησαν, δημιούργησε τις φράσεις "τον αυτοκτόνησαν" και "δολοκτονία". Στον Μαρίνο είχαν τότε επιβληθεί περιοριστικά μέτρα (κατ'οίκον περιορισμός και υποχρεωτικές παρουσιάσεις σε αστυνομικό τμήμα) μετά από κατηγορία που του είχε απαγγελθεί περί συμμετοχής του σε ληστεία στο Γενικό Κρατικό Πειραιά και στη δολοφονία του εκεί ταμία Δημήτρη Μαντούβαλου. Ο Μαρίνος είχε φύγει εκείνη την περίοδο για διακοπές σε νησιά του Αιγαίου και στην επιστροφή με το "Πήγασος" έγιναν τα παραπάνω γεγονότα καθώς η "αντιτρομοκρατική" τον παρακολουθούσε στενά.
Όπως και να'χει, είτε το τραγούδι γράφτηκε για τους τρεις αυτούς ανθρώπους, είτε ήρθε και ταίριαξε και αφιερώθηκε σε αυτούς μετά τα γεγονότα, σημασία έχει ότι μιλάμε για ένα εξαιρετικό τραγούδι με σπουδαίους στίχους και καταπληκτική ερμηνεία.
Αξίζει να πούμε κάτι τελευταίο, μιας και ασχοληθήκαμε με το συγκεκριμένο κομμάτι. Ο πρώτος του στίχος (της νύχτας οι αμαρτωλοί και της αυγής οι μόνοι) είναι πιθανότατα παραλλαγή του παραδοσιακού "κλέφτικου" στίχου "της νύχτας οι αμαρτωλοί και της αυγής οι κλέφτες". Η παραλλαγή παραδοσιακών στίχων έχει λειτουργήσει και άλλες φορές σαν αφετηρία δημιουργιών του Αλκαίου, όπως στα τραγούδια "Όλα ζουν αν τα θυμάσαι" (στης πικροδάφνης τον ανθό) και "Του έρωτα" (στου Χάρου τις λαβωματιές βότανα δεν χωρούνε).
~~~
Χαρακτηριστικό και το βίντεο κλιπ του τραγουδιού με την ορχήστρα πάνω σε μια ταράτσα...
~~~
Της νύχτας οι αμαρτωλοί και της αυγής οι μόνοι
θέλουν βαρύ ζεϊμπέκικο και νευρικό τιμόνι
σε τόπους τριγυρίζουνε σβησμένους απ' το χάρτη
για μια σταγόνα ουρανό για μιαν αγάπη σκάρτη
Όσοι με το Χάρο γίναν φίλοι
με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη
στα τρελά τους όνειρα δοσμένοι
πάντα γελαστοί, πάντα γελαστοί
πάντα γελαστοί και γελασμένοι
Τα νιάτα μας διαδρομή Αθήνα - Σαλονίκη
μια πόλη χτίσαμε μαζί κι ακόμα ζω στο νοίκι
έπεσα να σ' ονειρευτώ σε ψάθα από φιλύρα
κι είδα πως βγάζει η νύχτα φως και τ' όστρακο πορφύρα
Όσοι με το Χάρο γίναν φίλοι
με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη
στα τρελά τους όνειρα δοσμένοι
πάντα γελαστοί, πάντα γελαστοί
πάντα γελαστοί και γελασμένοι
Όσοι με το Χάρο γίναν φίλοι
με τσιγάρο φεύγουνε στα χείλη
στα τρελά τους όνειρα δοσμένοι
πάντα γελαστοί, πάντα γελαστοί
πάντα γελαστοί και γελασμένοι
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου