Στη μηνιαία, σταθερή στήλη με τίτλο "Κρυμμένα διαμάντια" θα παρουσιάζονται τραγούδια που ουδέποτε έγιναν "σουξέ", αλλά παρολαυτά είναι αξιόλογα και τίποτα δεν έχουν να ζηλέψουν από άλλα που είναι γνωστά σε όλους. Τραγούδια που ατύχησαν να μην πολυπαίζονται από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς, τραγούδια που θεωρούνταν "συμπληρώματα" για να κλείσει η 14άδα ή 12 άδα ενός δίσκου, τραγούδια που και οι ίδιοι οι τραγουδιστές, στων οποίων την προσωπική δισκογραφία ανήκουν, δεν τα στήριξαν στις ζωντανές τους εμφανίσεις. Ψάχνουμε και βρίσκουμε λοιπόν "διαμάντια στα σκουπίδια και στον υπόνομο", όπως λέει και η Μαριανίνα Κριεζή. Ψάχνουμε για τα λεγόμενα "αδικημένα τραγούδια".
Φτάσαμε στα 10; Που σημαίνει πως πέρασαν 10 μήνες από τη μέρα δημιουργίας του μπλογκ; Όου γκαντ! Πώς περνάει ο καιρός που λέει και ένα αγαπημένο κλισέ.
Η αφορμή σήμερα είναι διαφορετική απ' ό,τι συνήθως. Είναι η προβολή στις αίθουσες της ταινίας "Ψυχή βαθιά" του Παντελή Βούλγαρη που αναφέρεται στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Εδώ και κανα μήνα, με αφορμή την ταινία αυτή, εξελίσσεται ένας ευρύς δημόσιος διάλογος, με εκπομπές, συζητήσεις και κυρίως αρθρογραφία, σχετικά με τον εμφύλιο πόλεμο και γενικότερα τα χρόνια του '40-'49 ("ΌΧΙ", ελληνοϊταλικός πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος). Θα μου πείτε "Και πού κολλάει το τραγούδι και η παρούσα στήλη;". Κολλάει στο ότι διαβάζοντας όλα αυτά τα άρθρα σχετικά με την εποχή εκείνη, εμένα μου ήρθε στο μυαλό ένα τραγούδι του Βασίλη Νικολαϊδη, το οποίο ονομάζεται "Η ιστορία της Μαρίας" και με επίκεντρο τα καμώματα και τις περιπέτειες κάποιας όμορφης κοπέλας, περιδιαβαίνει την ιστορία των χρόνων εκείνων.
Το πώς γνώρισα αυτό το τραγούδι έχει και πάλι (όπως και τον περασμένο μήνα) να κάνει με τον Οδυσσέα Ιωάννου και μια συλλογή τραγουδιών που ο ίδιος επιμελήθηκε. Ο λόγος για τη συλλογή "Σπάνιες ζωντανές ηχογραφήσεις" που είναι μια ειδική έκδοση της "Μελωδια Α.Ε." και της Lyra. Περιέχει 18 ιστορικές ηχογραφήσεις οι περισσότερες εκ των οποίων έγιναν ζωντανά στα στούντιο του "902 Αριστερά στα FM", ενώ οι υπόλοιπες σε μουσικές σκηνές.
Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε από τον Αλέξη Βάκη, όταν πρότεινε στους υπόλοιπους παραγωγούς που τότε εργάζονταν στον "902" να αφήσουν για λίγο τους δίσκους στην άκρη και να φέρουν στο στούντιο καλλιτέχνες οι οποίοι να παίξουν ζωντανά κάποια από τα τραγούδια τους. Και όλα αυτά εν έτει 1989...
Η ιδέα έγινε πράξη κι έτσι μια σειρά από ζωντανές και μοναδικές ραδιοφωνικές ηχογραφήσεις μαζεύτηκε και πρωτοκυκλοφόρησε το 1991 σε δίσκο-συλλογή με τον τίτλο "Μαθήματα Πατριδογνωσίας", αφιερωμένο στη μνήμη του Παύλου Σιδηρόπουλου. Η συλλογή αυτή επανακυκλοφόρησε σε cd το 1999 και με κάποιον τρόπο που δεν θυμάμαι ακριβώς (ήταν δώρο σε κάποιο περιοδικό νομίζω) βρέθηκε και στα δικά μου χέρια, όντας τότε εγώ μαθητής Γυμνασίου.
Ένα από τα τραγούδια που ήταν μέσα στη συλλογή ήταν και η "Ιστορία της Μαρίας" από τον τραγουδοποιό Βασίλη Νικολαϊδη.
Η αφορμή σήμερα είναι διαφορετική απ' ό,τι συνήθως. Είναι η προβολή στις αίθουσες της ταινίας "Ψυχή βαθιά" του Παντελή Βούλγαρη που αναφέρεται στον ελληνικό εμφύλιο πόλεμο. Εδώ και κανα μήνα, με αφορμή την ταινία αυτή, εξελίσσεται ένας ευρύς δημόσιος διάλογος, με εκπομπές, συζητήσεις και κυρίως αρθρογραφία, σχετικά με τον εμφύλιο πόλεμο και γενικότερα τα χρόνια του '40-'49 ("ΌΧΙ", ελληνοϊταλικός πόλεμος, Κατοχή, Αντίσταση, Δεκεμβριανά, Εμφύλιος). Θα μου πείτε "Και πού κολλάει το τραγούδι και η παρούσα στήλη;". Κολλάει στο ότι διαβάζοντας όλα αυτά τα άρθρα σχετικά με την εποχή εκείνη, εμένα μου ήρθε στο μυαλό ένα τραγούδι του Βασίλη Νικολαϊδη, το οποίο ονομάζεται "Η ιστορία της Μαρίας" και με επίκεντρο τα καμώματα και τις περιπέτειες κάποιας όμορφης κοπέλας, περιδιαβαίνει την ιστορία των χρόνων εκείνων.
Το πώς γνώρισα αυτό το τραγούδι έχει και πάλι (όπως και τον περασμένο μήνα) να κάνει με τον Οδυσσέα Ιωάννου και μια συλλογή τραγουδιών που ο ίδιος επιμελήθηκε. Ο λόγος για τη συλλογή "Σπάνιες ζωντανές ηχογραφήσεις" που είναι μια ειδική έκδοση της "Μελωδια Α.Ε." και της Lyra. Περιέχει 18 ιστορικές ηχογραφήσεις οι περισσότερες εκ των οποίων έγιναν ζωντανά στα στούντιο του "902 Αριστερά στα FM", ενώ οι υπόλοιπες σε μουσικές σκηνές.
Το όλο εγχείρημα ξεκίνησε από τον Αλέξη Βάκη, όταν πρότεινε στους υπόλοιπους παραγωγούς που τότε εργάζονταν στον "902" να αφήσουν για λίγο τους δίσκους στην άκρη και να φέρουν στο στούντιο καλλιτέχνες οι οποίοι να παίξουν ζωντανά κάποια από τα τραγούδια τους. Και όλα αυτά εν έτει 1989...
Η ιδέα έγινε πράξη κι έτσι μια σειρά από ζωντανές και μοναδικές ραδιοφωνικές ηχογραφήσεις μαζεύτηκε και πρωτοκυκλοφόρησε το 1991 σε δίσκο-συλλογή με τον τίτλο "Μαθήματα Πατριδογνωσίας", αφιερωμένο στη μνήμη του Παύλου Σιδηρόπουλου. Η συλλογή αυτή επανακυκλοφόρησε σε cd το 1999 και με κάποιον τρόπο που δεν θυμάμαι ακριβώς (ήταν δώρο σε κάποιο περιοδικό νομίζω) βρέθηκε και στα δικά μου χέρια, όντας τότε εγώ μαθητής Γυμνασίου.
Ένα από τα τραγούδια που ήταν μέσα στη συλλογή ήταν και η "Ιστορία της Μαρίας" από τον τραγουδοποιό Βασίλη Νικολαϊδη.
Η Ιστορία της Μαρίας
Μουσική/Στίχοι/Ερμηνεία: Βασίλης Νικολαΐδης
Δίσκος: "Ατασθαλίες" (1993)
Σαν πρώιμο σταφύλι η Μαρία
πριν πατήσει ακόμα καν τα δεκατρία
τους άντρες έκανε τυφλά να την ποθούν
σαν τα μυγάκια που πετούν γύρω απ’ τη φλόγα
όταν αντίκριζαν τη ροδαλή της ρόγα
γύρω της τρέχαν για να τσουρουφλιστούν
Κατεβαίνει απ το χωριό της στην Αθήνα
Γερμανοί παντού και λύσσαξε στην πείνα
τι άλλο θα βρω για να σας πω ένα παραμύθι
λόγω πείνας της αμβλύνθηκαν τα ήθη
στην Αθήνα της Μαρίας η ομορφιά
ξεπουλήθηκε στη μαύρη αγορά
ένας δοσίλογος την έχει ερωτευτεί
κι αυτή του δίνεται χωρίς να το σκεφτεί
Μια μέρα ένας άντρας την πλευρίζει
κακομοίρα μου στ’ αυτί της ψιθυρίζει
μ’ αυτόν που είσαι το κεφάλι σου θα φας
γυρεύοντας κοπέλα μου το πας
Σηκώθηκε ένα βράδυ απ το κρεβάτι
προς νερού μου πάω λέει στο συνεργάτη
βιαζότανε αυτός να την πηδήσει
μα τον πείθει πως αμέσως θα γυρίσει
Από κάτω περιμέναν οπλισμένοι
δυο της ΟΠΛΑ και στο Κόμμα οργανωμένοι
τους ανοίγει, ανεβαίνουνε επάνω
και σκοτώνουν στο κρεβάτι τον ρουφιάνο
Φχαριστήθηκε ο κοσμάκης κι η Μαρία
άστε ντούε βγήκε στην παρανομία
μα την ψάχνανε παντού οι Γερμανοί
φεύγει αυτή για το βουνό για να κρυφτεί
Με αντάρτες στο βουνό κάνει παρέα
γνωρίζει κάποιον ονόματι Αντρέα
τα γένια του μυρίζανε θυμάρι
μαυροσκούφης ήτανε του Άρη
Της υπόσχεται μόλις λευτερωθούνε
με το καλό θα ήθελε να παντρευτούνε
κι ενώ μπαίναν στην Αθήνα οι Εγγλέζοι
δώσ’ του εκείνος με παντρειά να την πιέζει
Κάποιος βρέθηκε να την διαφωτίσει
ο Φώτης και τα μάτια της ν’ ανοίξει
ο Αντρέας ήταν λέει Τροτσκιστής
γι αυτό δεν πρέπει να τον ξαναδείς
του χώσανε λοιπόν μια παγίδα
τον αντάρτη κι αν τον είδατε τον είδα
πάει τον έφαγε το μαύρο το σκοτάδι
κατά διαταγή του Ζαχαριάδη
Και μια νύχτα σκοτεινή πάνω στο Γράμμο
ο Φώτης την εζήτησε σε γάμο
ο Φώτης βρέθηκε μετά στη Βουλγαρία
κι αυτή να σέρνεται μες στα στρατοδικεία
ο επίτροπος ζητά την εσχάτη των ποινών
μα επεμβαίνει ευτυχώς κάποιος γιος εφοπλιστών
την είχε δει σε μια εφημερίδα
την ερωτεύτηκα μπαμπά του λέει μόλις την είδα
Κι όταν σκότωσαν τον Νίκο Μπελογιάννη
στην Μητρόπολη γινήκαν οι γάμοι
ο φάκελός της σαν σκιά εξαφανίστηκε
σε κολυμπήθρα εθνική ξαναβαφτίστηκε
κι από τότε κολυμπά στα πλούτη μέσα
η Μαρία είναι τώρα ναυαρχέσα
έχουν δίκιο της ζωής οι βετεράνοι
στόλους σέρνει άμα θέλει το φουστάνι
έχουν δίκιο όταν λένε οι παλιοί
στόλους σέρνει άμα θέλει... ταραράραμ
πριν πατήσει ακόμα καν τα δεκατρία
τους άντρες έκανε τυφλά να την ποθούν
σαν τα μυγάκια που πετούν γύρω απ’ τη φλόγα
όταν αντίκριζαν τη ροδαλή της ρόγα
γύρω της τρέχαν για να τσουρουφλιστούν
Κατεβαίνει απ το χωριό της στην Αθήνα
Γερμανοί παντού και λύσσαξε στην πείνα
τι άλλο θα βρω για να σας πω ένα παραμύθι
λόγω πείνας της αμβλύνθηκαν τα ήθη
στην Αθήνα της Μαρίας η ομορφιά
ξεπουλήθηκε στη μαύρη αγορά
ένας δοσίλογος την έχει ερωτευτεί
κι αυτή του δίνεται χωρίς να το σκεφτεί
Μια μέρα ένας άντρας την πλευρίζει
κακομοίρα μου στ’ αυτί της ψιθυρίζει
μ’ αυτόν που είσαι το κεφάλι σου θα φας
γυρεύοντας κοπέλα μου το πας
Σηκώθηκε ένα βράδυ απ το κρεβάτι
προς νερού μου πάω λέει στο συνεργάτη
βιαζότανε αυτός να την πηδήσει
μα τον πείθει πως αμέσως θα γυρίσει
Από κάτω περιμέναν οπλισμένοι
δυο της ΟΠΛΑ και στο Κόμμα οργανωμένοι
τους ανοίγει, ανεβαίνουνε επάνω
και σκοτώνουν στο κρεβάτι τον ρουφιάνο
Φχαριστήθηκε ο κοσμάκης κι η Μαρία
άστε ντούε βγήκε στην παρανομία
μα την ψάχνανε παντού οι Γερμανοί
φεύγει αυτή για το βουνό για να κρυφτεί
Με αντάρτες στο βουνό κάνει παρέα
γνωρίζει κάποιον ονόματι Αντρέα
τα γένια του μυρίζανε θυμάρι
μαυροσκούφης ήτανε του Άρη
Της υπόσχεται μόλις λευτερωθούνε
με το καλό θα ήθελε να παντρευτούνε
κι ενώ μπαίναν στην Αθήνα οι Εγγλέζοι
δώσ’ του εκείνος με παντρειά να την πιέζει
Κάποιος βρέθηκε να την διαφωτίσει
ο Φώτης και τα μάτια της ν’ ανοίξει
ο Αντρέας ήταν λέει Τροτσκιστής
γι αυτό δεν πρέπει να τον ξαναδείς
του χώσανε λοιπόν μια παγίδα
τον αντάρτη κι αν τον είδατε τον είδα
πάει τον έφαγε το μαύρο το σκοτάδι
κατά διαταγή του Ζαχαριάδη
Και μια νύχτα σκοτεινή πάνω στο Γράμμο
ο Φώτης την εζήτησε σε γάμο
ο Φώτης βρέθηκε μετά στη Βουλγαρία
κι αυτή να σέρνεται μες στα στρατοδικεία
ο επίτροπος ζητά την εσχάτη των ποινών
μα επεμβαίνει ευτυχώς κάποιος γιος εφοπλιστών
την είχε δει σε μια εφημερίδα
την ερωτεύτηκα μπαμπά του λέει μόλις την είδα
Κι όταν σκότωσαν τον Νίκο Μπελογιάννη
στην Μητρόπολη γινήκαν οι γάμοι
ο φάκελός της σαν σκιά εξαφανίστηκε
σε κολυμπήθρα εθνική ξαναβαφτίστηκε
κι από τότε κολυμπά στα πλούτη μέσα
η Μαρία είναι τώρα ναυαρχέσα
έχουν δίκιο της ζωής οι βετεράνοι
στόλους σέρνει άμα θέλει το φουστάνι
έχουν δίκιο όταν λένε οι παλιοί
στόλους σέρνει άμα θέλει... ταραράραμ
Το εξώφυλλο του δίσκου "Ατασθαλίες"~~~
Επειδή υποψιάζομαι ότι ειδικά οι πολύ νέοι (ηλικιακά) πιθανοί αναγνώστες θα έχουν άγνωστες λέξεις μέσα στο τραγούδι, θα προσπαθήσω να εξηγήσω κάποιες από αυτές για να κατανοήσετε καλύτερα τους στίχους:
* Ο.Π.Λ.Α. = Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών, οργάνωση "Λαϊκής Αυτοάμυνας" της Κατοχής προσκείμενη στο Ε.Α.Μ. (Αριστερά), έδρασε κυρίως στην Αθήνα και άλλα αστικά κέντρα
* Κόμμα = Κ.Κ.Ε.
* "μαυροσκούφης ήτανε του Άρη" - μαυροσκούφηδες = Τμήμα του Γενικού Στρατηγείου του Ε.Λ.Α.Σ. (ο αντάρτικος στρατός του Ε.Α.Μ.) που πολεμούσε στο πλευρό του καπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη. Και προφανώς Άρης = Άρης Βελουχιώτης
* "κατά διαταγήν του Ζαχαριάδη" = αναφορά στον τότε Γενικό Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη
* "Και μια νύχτα σκοτεινή πάνω στο Γράμμο" - Γράμμος = βουνό της Δυτικής Μακεδονίας όπου έγιναν οι κυριότερες μάχες των τελευταίων μηνών του Εμφυλίου Πολέμου
* Νίκος Μπελογιάννης = μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ, αντιστασιακός, επικεφαλής της δράσης του παράνομου ΚΚΕ στις αρχές της δεκαετίας του '50, συνελήφθη, δικάστηκε και εκτελέστηκε ως "κατάσκοπος" από το σκληρό μετεμφυλιακό καθεστώς προκαλώντας παγκόσμια κατακραυγή
* Ο.Π.Λ.Α. = Οργάνωση Προστασίας Λαϊκών Αγωνιστών, οργάνωση "Λαϊκής Αυτοάμυνας" της Κατοχής προσκείμενη στο Ε.Α.Μ. (Αριστερά), έδρασε κυρίως στην Αθήνα και άλλα αστικά κέντρα
* Κόμμα = Κ.Κ.Ε.
* "μαυροσκούφης ήτανε του Άρη" - μαυροσκούφηδες = Τμήμα του Γενικού Στρατηγείου του Ε.Λ.Α.Σ. (ο αντάρτικος στρατός του Ε.Α.Μ.) που πολεμούσε στο πλευρό του καπετάνιου του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη. Και προφανώς Άρης = Άρης Βελουχιώτης
* "κατά διαταγήν του Ζαχαριάδη" = αναφορά στον τότε Γενικό Γραμματέα του ΚΚΕ Νίκο Ζαχαριάδη
* "Και μια νύχτα σκοτεινή πάνω στο Γράμμο" - Γράμμος = βουνό της Δυτικής Μακεδονίας όπου έγιναν οι κυριότερες μάχες των τελευταίων μηνών του Εμφυλίου Πολέμου
* Νίκος Μπελογιάννης = μέλος της Κ.Ε. του ΚΚΕ, αντιστασιακός, επικεφαλής της δράσης του παράνομου ΚΚΕ στις αρχές της δεκαετίας του '50, συνελήφθη, δικάστηκε και εκτελέστηκε ως "κατάσκοπος" από το σκληρό μετεμφυλιακό καθεστώς προκαλώντας παγκόσμια κατακραυγή
~~~
Ακούστε το τραγούδι:
Πολύ ιδιαίτερη περίπτωση τραγουδοποιού ο Νικολαϊδης, έφτιαξε ένα ακόμη ευφυέστατο τραγούδι, το οποίο περιδιαβαίνει την πολυτάραχη δεκαετία του '40 μέσα από την ιστορία μίας όμορφης κοπέλας. Μπορεί το θέμα να είναι το τι μπορεί να κάνει κανείς για τα μάτια μιας γυναίκας, όμως με αφορμή αυτό ο Νικολαϊδης σχολιάζει και άλλα θέματα και μάλιστα μεγάλα ("Κι όταν σκότωσαν το Νίκο Μπελογιάννη / στη Μητρόπολη γινήκανε οι γάμοι / ο φακελός της σαν σκιά εξαφανίστηκε / σε κολυμπήθρα εθνική ξαναβαφτίστηκε"). Ξεπερνώντας κανείς τις αντιΚΚΕ μπηχτές ("κατά διαταγήν του Ζαχαριάδη" κλπ) - που ίσως να περιγράφουν και πράγματα που γίνονταν αλλά αν τα απομονώσεις χάνεις τον μπούσουλα - βλέπει μια ιστορία που εξελίσσεται με απίστευτα καλογραμμένο τρόπο. Ο Νικολαϊδης έχει πιάσει εντυπωσιακά καλά την ατμόσφαιρα της ταραγμένης δεκαετίας του '40 και καταθέτει ένα τραγούδι που ισορροπεί ανάμεσα στη σάτιρα, το σαρκασμό, την κοινωνική κριτική και την πραγματική ιστορία. Δεν ξέρω αν υπήρξε ποτέ μια τέτοια Μαρία, το θέμα είναι όμως ότι τα όσα περιγράφει μέσα σε μόλις 3-4 λεπτά ο Νικολαϊδης θα μπορούσαν και να έχουν συμβεί στην πραγματικότητα...
Ο Βασίλης Νικολαϊδης
Η ιστορία της Μαρίας είναι ένα ακόμη σατιρικό τραγούδι του Νικολαϊδη, πλην όμως έχει και αυτό ένα δεύτερο επίπεδο μελαγχολίας, περισυλλογής και κριτικής. Είναι μεν από τα πολύ γνωστά του (μαζί με το Αστείο ή αλλιώς Σαλάμι που πρόσφατα διασκεύασε ο Μουζουράκης και την Οδό Σανταρόζα), αλλά νομίζω πως λίγοι το ξέρουν, γι' αυτό και αποφάσισα να το προσθέσω στη λίστα μου των αδικημένων τραγουδιών.
ΥΓ: Ήθελα πολύ να κάνω ένα αφιέρωμα στον Νικολαϊδη για τον γνωρίσετε καλύτερα, αλλά νομίζω ότι το αντίστοιχο αφιέρωμα του μπλογκ "το άρωμα του τραγουδιού" είναι αξεπέραστο! Συνεπώς διαβάστε το, αν θέλετε να μάθετε δυο πράγματα παραπάνω για τον ιδιαίτερο αυτό τραγουδοποιό.
Ο Βασίλης ΝικολαϊδηςΗ ιστορία της Μαρίας είναι ένα ακόμη σατιρικό τραγούδι του Νικολαϊδη, πλην όμως έχει και αυτό ένα δεύτερο επίπεδο μελαγχολίας, περισυλλογής και κριτικής. Είναι μεν από τα πολύ γνωστά του (μαζί με το Αστείο ή αλλιώς Σαλάμι που πρόσφατα διασκεύασε ο Μουζουράκης και την Οδό Σανταρόζα), αλλά νομίζω πως λίγοι το ξέρουν, γι' αυτό και αποφάσισα να το προσθέσω στη λίστα μου των αδικημένων τραγουδιών.
ΥΓ: Ήθελα πολύ να κάνω ένα αφιέρωμα στον Νικολαϊδη για τον γνωρίσετε καλύτερα, αλλά νομίζω ότι το αντίστοιχο αφιέρωμα του μπλογκ "το άρωμα του τραγουδιού" είναι αξεπέραστο! Συνεπώς διαβάστε το, αν θέλετε να μάθετε δυο πράγματα παραπάνω για τον ιδιαίτερο αυτό τραγουδοποιό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου