Ο Θίασος: Το Σάουντρακ μιας εποχής

Όπως υπάρχουν τραγούδια που τα ακούς και λες από μέσα σου "αχ και να τον είχα γράψει εγώ αυτόν τον στίχο" - όχι από την αρνητικά φορτισμένη ζήλεια, αλλά επειδή θαυμάζεις αυτό που ακούς και σε εκφράζει απόλυτα - έτσι υπάρχουν και κείμενα που τα διαβάζεις και τα ευχαριστιέσαι τόσο πολύ που δεν τα χορταίνεις.

Κάτι τέτοιο έπαθα διαβάζοντας το εξαιρετικό κείμενο των Μάκη Γκαρτζόπουλου και Ηρακλή Οικονόμου σχετικά με το soundtrack της επικής ταινίας του Θεόδωρου Αγγελόπουλου "Ο Θίασος" (1973). Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Μετρονόμος (τεύχος 34, Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2009) και αναδημοσιεύεται στα μπλογκ Μουσικά Προάστια και Το άρωμα του τραγουδιού. Διαβάστε το οπωσδήποτε, ειδικά αν έχετε δει την ταινία, αλλά και ανεξάρτητα από αυτό.

~~~

Όταν ήμουν εκεί γύρω στο Γυμνάσιο είχα διαβάσει κάπου ότι ο Αγγελόπουλος έχει φτιάξει μια ταινία που λέγεται "Ο Θίασος" και διαρκεί 4 ώρες. Εμείς τα μικρά και άμυαλα παιδάκια, που αναμασούσαμε τότε ό, τι ακούγαμε από δω κι από κει, θεωρούσαμε ότι οι ταινίες του Αγγελόπουλου είναι βαρετές, ότι οι ηθοποιοί κάνουν δέκα ώρες για να αλλάξουν δυο κουβέντες, ότι κάθε σκηνή των ταινιών του είναι αυτοκτονία αφού η κάμερα δείχνει ένα τοπίο επί 20 λεπτά χωρίς να συμβαίνει τίποτα και άλλες τέτοιες μπούρδες που αναπαράγονται από χοντροκομμένη δήθεν «σάτιρα» που έκαναν διάφορες εκπομπές σε ραδιόφωνο και τηλεόραση. Όχι βέβαια ότι «Ο Θίασος» ήταν ταινία «εύκολη» για έναν μαθητή Γυμνασίου, αλλά θέλω να τονίσω ότι η διάρκεια και μόνο των ταινιών του και τα κλισέ που κυκλοφορούσαν περί μεγάλων και βαρετών σκηνών μάς επηρέαζαν αρνητικά απέναντι στον σπουδαίο σκηνοθέτη.

Πριν περίπου 4 χρόνια ωστόσο, όταν ήμουν στο 2ο έτος της Σχολής μου, ωριμότερος πλέον και με έντονες ανησυχίες για κοινωνικά και πολιτικά θέματα (καμία σχέση δηλαδή με το βλαμμένο του Γυμνασίου που περιέγραψα παραπάνω), πήρε το μάτι μου στην τηλεόραση τη διαφήμιση ενός αφιερώματος στον ελληνικό κινηματογράφο που θα ξεκινούσε η ΕΤ1 με προβολές ταινιών κάθε βράδυ. Στα πλαίσια εκείνου του αφιερώματος παρατήρησα ότι θα προβαλόταν και "Ο Θίασος". Διάβασα διάφορα αποθεωτικά στις εφημερίδες, κατάλαβα ότι το θέμα με το οποίο καταπιάνεται η ταινία με ενδιαφέρει πάρα πολύ και κράτησα σαν μόνη μου ένσταση τη μεγάλη διάρκεια αφού θυμήθηκα ότι μιλάμε για την 4ωρη ταινία που κοροϊδεύαμε μικρότεροι (δύσκολα φεύγουν αυτά τα κολλήματα από το μυαλό ενός νεαρού).

Πάντως τελικά, έστω και υπό αντίξοες συνθήκες (να μπαίνει η αδερφή μου και να μου λέει «έλα ρε, βάλε το τάδε σίριααααλ», να διακόπτεται η ταινία από τις σπαστικές διαφημίσεις και να μου το αλλάζει η μάνα μου ξεχνώντας να το ξαναγυρίσει κ.ά.) κατάφερα εκείνο το βράδυ να δω κάποια αποσπάσματα του Θιάσου. Θυμάμαι το σοκ που είχα πάθει από τη δύναμη των σκηνών. Πραγματικά συγκλονίστηκα! Άλλωστε έχω ξαναπεί ότι είμαι υπερβολικά ευαίσθητος πάνω στα θέματα της περιόδου 1936-1952 (ή της δεκαετίας του ’40 για να το απλοποιήσουμε) και με αυτά καταπιάνεται η ταινία με έναν τρόπο εκπληκτικό. Μιλάμε για ένα πραγματικό έπος από τον Θεόδωρο Αγγελόπουλο που με όχημα την ιστορία ενός περιοδεύοντος θιάσου ξετυλίγει την ηρωική, αλλά και τραγική και δύσκολη, ιστορία της Ελλάδας εκείνα τα ταραγμένα χρόνια. Και πάνω απ’ όλα αυτό γίνεται με τρόπο ποιητικό, άψογο αισθητικά και με ματιά προοδευτική, από τη σκοπιά του λαού και όχι των δυναστών του (σε αντίθεση με την πολυδιαφημισμένη «Ψυχή βαθιά» του Βούλγαρη, που απομονώνει πράγματα από την τελευταία φάση του Εμφυλίου και τα ρίχνει ξεκάρφωτα στο μυαλό του θεατή αποπροσανατολίζοντάς τον και συσκοτίζοντας την ιστορική αλήθεια).

Για να μην λέω πολλά πάλι, ας περιοριστώ στο ότι μεταξύ των άλλων που με εντυπωσίασαν, ήταν και οι μουσικές και τα τραγούδια που ακούγονται στην ταινία, τα οποία και είναι αναπόσπαστο κομμάτι αυτής. Όταν τελικά είδα ολόκληρη την ταινία με την ησυχία μου (ας είναι καλά "Τα Νέα" που την έδωσαν σε dvd πριν λίγους μήνες) ξαναθυμήθηκα όλες αυτές τις μουσικές που με είχαν εκπλήξει εκείνο το βράδυ που την έβλεπα αποσπασματικά. Ωστόσο μου δημιουργήθηκαν πολλές απορίες σχετικά με το κάθε τραγούδι. Ε λοιπόν το άρθρο των Γκαρτζόπουλου - Οικονόμου, για το οποίο σας μίλησα στην αρχή, μου έλυσε πολλές απορίες και το κατευχαριστήθηκα! Να είναι καλά τα παιδιά!

Εκείνη τη σκηνή που δεξιοί και αριστεροί νεαροί συναντιούνται σε κάποιο μαγαζί και «απαντούν» οι μεν στους δε και τούμπαλιν με τραγούδια, δεν θα την ξεχάσω ποτέ! Περιγράφεται και αυτή άψογα στο άρθρο των παιδιών.

Ελπίζω να επανέλθω στο Θίασο με άλλη ευκαιρία στο μέλλον. Θέλω να πω πολλά για αυτήν την ταινία...