Τραγουδιών Ιστορίες #4 - Δύο τραγούδια του Ορφέα Περίδη

Τραγουδιών Ιστορίες
Κάθε τραγούδι κρύβει μια ιστορία. Πολλές φορές δεν είναι μόνο μία...
Ψάχνουμε να βρούμε "τι εννοεί ο ποιητής", πώς και με ποιά αφορμή γράφτηκε ένα τραγούδι, τι περιπέτειες πέρασε και αν τελικά "πίσω από τις λέξεις έρχεται ο Αλέξης"...


Για πού το ’βαλες καρδιά μου

Μουσική: Ορφέας Περίδης
Στίχοι: Νατάσσα Μεσσήνη - Ορφέας Περίδης
Πρώτη εκτέλεση: Ορφέας Περίδης
Άλλες εκτελέσεις: Γιάννης Κότσιρας, Βασίλης Καρράς, Παύλος Παυλίδης
Δισκογραφία: "Για πού το ’βαλες καρδιά μου" (1999), "Γιάννης Κότσιρας Live" (2002), "Οπως παλιά" (2009), "Ορφέας Περίδης - Live και με τους φίλους του" (2009)

Για πού το βαλες καρδιά μου μ' ανοιχτά πανιά
για ποια πέλαγα ουράνια άστρα μαγικά
για πού το βαλες καρδιά μου μ' ανοιχτά πανιά

Για ποια μακρινή πατρίδα έρμη ξενητειά
θάλασσα ουρανός μ' αστέρια πουθενά στεριά
για πού το βαλες καρδιά μου μ' ανοιχτά πανιά

Ποια αγάπη ποιο λιμάνι ποια παρηγοριά
θα ’χεις αγκαλιά το κύμα χάδι το νοτιά
για πού το βαλες καρδιά μου μ' ανοιχτά πανιά

www.youtube.com/watch?v=OBMeGzdDBZY

Αν και οι περισσότεροι νομίζουν ότι αναφέρεται στο θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου, το τραγούδι γράφτηκε για άλλο λόγο...

«Το “Για πού το ’βαλες καρδιά μου” ήταν ένα κομμάτι που “συνόδευσε” τα ρεπορτάζ για το θάνατο του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Προφανώς, επειδή μιλά για “πέλαγα ουράνια κι άστρα μαγικά”. Αυτή η χρήση του δεν με συγκινεί περισσότερο από το ίδιο το γεγονός. Εχω ξαναζήσει κάτι παρόμοιο με τη Μαλβίνα Κάραλη. Οσοι ήξεραν ότι αγαπούσε πολύ αυτό το τραγούδι το χρησιμοποίησαν για να ντύσουν μουσικά ρεπορτάζ που την αφορούσαν. Εγώ, πάντως, όταν το έγραφα δεν πενθούσα, αλλά τελικά ο κόσμος δεν λαθεύει. Η πραγματική ιστορία πίσω από αυτό το κομμάτι είναι πως τους στίχους τους έγραψα παρέα με μια φίλη που ήθελε να το αφιερώσει στον άντρα της που ήταν ναυτικός και της έλειπε.»

(Από συνέντευξη του Ορφέα Περίδη στην Ελευθεροτυπία, 3/2009)

~~~

Κυψέλη

Μουσική - Στίχοι: Ορφέας Περίδης
Πρώτη εκτέλεση: Ορφέας Περίδης
Δίσκος: "Live και με τους φίλους του" (2009)

Στο καφενείο στην Κυψέλη
ανταμώσανε τα μέλη
ούζο, τσιγάρο, τέλη Σεπτεμβρη
βαθύ ποτάμι, Φωκίωνος Νέγρη.

Το λένε και είναι απαρτία
όλα σε σπρώχνουν στην αμαρτία
όλοι εργένηδες κι όλοι θλιμμένοι
μες στη πλατεία, στην οικουμένη.

Γύπες πετάνε στα Τουρκοβούνια
τώρα ανθίζει η νέα κομμούνα
Αχμέτ, Χασάν, Αλί, Τσεντάι
η επανάσταση αρχινάει.

Θα ’ν’ ο Κανάρης, θα ’ν’ο Καρόρης
ο Εγγονόπουλος, ο Καραντώνης
ο Γιαννακάς θα’ναι ο Άλκης
θα’ναι κι ο Χρήστος ο Ασημάκης.

Στο καφενείο στην Κυψέλη
ανταμώσανε τα μέλη.

http://www.youtube.com/watch?v=wxb56pSYF6Q

Το τραγούδι αυτό για έναν τουλάχιστον χρόνο το άκουγα καθημερινά. Το είχα πρώτο-πρώτο στο mp3 μου και με συνόδευε στις διαδρομές μου με το μετρό. Θα σου ξαναμιλήσω γι’αυτό, να ξέρεις! Θα στο κοτσάρω και στα "αδικημένα" κάποια στιγμή γιατί με κέρδισε απ’την πρώτη ακρόαση και λυπάμαι που έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητο...

Κάποια στιγμή αναρωτήθηκα και τι σημαίνουν οι φαινομενικά περίεργοι στίχοι του. Πάμε να δούμε τι λέει ο ίδιος ο Ορφέας Περίδης σε μια συνέντευξή του στον Γιάννη Θ. Πετρίδη (Δίφωνο, τ.161, 5/2009):

«Γιατί η Κυψέλη; Τυχαία, από μια διήγηση ενός φίλου. (...) Γίνονταν πάλι φασαρίες στην Αθήνα γύρω στη δεκαετία του ’80. Μια παρέα ανένταχτων πολιτικά βρέθηκαν στην Κυψέλη - άγνωστο πώς - και ανέλυαν τα γεγονότα σ’ένα καφενείο (Στο καφενείο στην Κυψέλη / ανταμώσανε τα μέλη). Η απόφαση ελήφθη. Έφεραν πολιτική ευθύνη. Η συνείδησή τους δεν τους επέτρεπε να μείνουν στο περιθώριο, απαθείς. Σηκώθηκαν, αλλά συντελούντος και του ούζου, τα πόδια κάποιων είχαν βαρύνει (ούζο, τσιγάρο, τέλη Σεπτέμβρη). Ευχήθηκε τότε ένας η Φωκίωνος Νέγρη να ήταν ποτάμι και να τους μετέφεραν βάρκες στην καρδιά των γεγονότων (βαθύ ποτάμι Φωκίωνος Νέγρη). Όπως κατάλαβες, η τόσο "συνειδητή" παρέα ήθελε, αλλά δεν μπορούσε... (Το λένε κι είναι απαρτία / όλα σε σπρώχνουν στην αμαρτία). Δεν είχε δυνάμεις. Δεν θα κατάφερνε να προσθέσει τίποτα στον παλμό των κινητοποιήσεων. Αυτή η ασήμαντη ιστορία μού επεφύλασσε μια έκπληξη. Έμαθα αργότερα πως η Φωκίωνος Νέγρη ήταν κάποτε ρέμα.»

Αυτά διηγείται ο Ορφέας Περίδης για το τραγούδι. Τα ονόματα της τελευταίας στροφής (Εγγονόπουλος κλπ) προφανώς και δεν αποτελούν την παρέα της πραγματικής ιστορίας, αλλά πιθανόν να τα επέλεξε ο δημιουργός επειδή ήταν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο άνθρωποι του πνεύματος και είχαν κάποια σχέση με την Κυψέλη.

Εντύπωση μου προκάλεσε η αναφορά στον Άλκη Γιαννακά. Αν πρόκειται για τον ηθοποιό Γιαννακά, μιλάμε για έναν... χολιγουντιανών προδιαγραφών Έλληνα που δεν εκμεταλλεύτηκε, όσο θα μπορούσε, τη λάμψη του. Ίσως τον θυμάσαι από την ταινία "Η σωφερίνα" όπου υποδύεται τον - ονόματι Πάκη! - δικηγόρο και μνηστήρα της Καίτης Λαμπροπούλου (κλικ στο 0.30 & στο 3.20 και κλακ). Έπαιξε σε λίγες ταινίες (φιλμογραφία εδώ) και σήμερα είναι ελάχιστα γνωστός, ενώ είναι σχεδόν αδύνατο να ανακαλύψεις τι απέγινε.

Δεν ξέρω αν η συμμετοχή του στην ταινία "Το ρεμάλι της Φωκίωνος Νέγρη" (φράση που έχει επιβιώσει μέχρι τις μέρες μας...) έπαιξε ρόλο στο να τον συμπεριλάβει ο Περίδης στη μυθοπλασία του τραγούδιού του. Το βρίσκω πολύ πιθανό. Η ταινία αυτή μίλαγε για την Κυψέλη και ειδικά για τη Φωκίωνος Νέγρη που τη δεκαετία του ’6ο ήταν κατά κάποιο τρόπο το μέρος στο οποίο "ξέδιναν" οι νέοι, πράγμα που έφτανε για να χαρακτηρίζονται "ρεμάλια".

Σε κούρασα, αλλά θέλω να πω και κάτι άλλο που ανακάλυψα τυχαία ψάχνοντας στοιχεία για την ιστορία του τραγουδιού. Ο στίχος "γύπες πετάνε στα Τουρκοβούνια / τώρα ανθίζει η νέα Κομμούνα" μοιάζει παράταιρος. Κι όμως έχει απόλυτη σχέση με το θέμα του τραγουδιού: Η ονομασία Κυψέλη προήλθε από το Γυψέλη, εξαιτίας των αρπακτικών πουλιών που πετούσαν πάνω από τα Τουρκοβούνια!

Όσο για τις αναφορές σε επανάσταση και σε ονόματα όπως Αχμέτ και Χασάν, είναι ανοιχτά σε ερμηνείες... Προσωπικά τα βλέπω ως σύνδεση της παλιάς ιστορίας που διηγείται το τραγούδι με το σήμερα της Κυψέλης με τους χιλιάδες μετανάστες που είναι αντικείμενο της πιο άθλιας εκμετάλλευσης... (άρα και απόλυτα δικαιολογημένοι να επαναστατήσουν)...

~~~
Όλες οι αναρτήσεις της στήλης "Τραγουδιών ιστορίες": κλικ