Όπως είχα πει και στο εισαγωγικό σημείωμα του μπλογκ, στις 15 του κάθε μήνα θα παρουσιάζω παλιούς, ιστορικούς δίσκους που έπαιξαν και συνεχίζουν να παίζουν σημαντικό ρόλο στο ελληνικό τραγούδι. Δίσκοι-ορόσημα που άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στο χρόνο λοιπόν, υπό τον τίτλο της μόνιμης μηνιαίας στήλης "Ψαχουλεύοντας στη δισκοθήκη".
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Στίχοι: Ποιήματα του Νίκου Καββαδία
Ερμηνεία: Γιάννης Κούτρας, Αιμιλία Σαρρή, Βασίλης Παπακωνσταντίνου
Έτος κυκλοφορίας: 1979
Ντεμπούτο σήμερα για τη στήλη "Ψαχουλεύοντας στη δισκοθήκη" όπου θα μιλήσουμε για τον δίσκο "Ο Σταυρός του Νότου" με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την κυκλοφορία των πρώτων αντιτύπων του.
Φωτο από το εξώφυλλο του βινυλίου φιλοτεχνημένο από τον Αλέκο Φασιανό (από τη δισκοθήκη του πατέρα μου παρακαλώ!)Μία πολύ συχνή ερώτηση που γίνεται προς τους συνθέτες είναι το πώς γράφουν τα τραγούδια. Προηγείται η μουσική της αναζήτησης στίχων ή το ανάποδο; Γράφουν με βάση την έμπνευσή τους ή κατόπιν "παραγγελίας"; Πολλοί συνθέτες έχουν τονίσει ότι, παρόλο που δεν ακούγεται και πολύ λογικό, αρκετές φορές όταν καλούνται να γράψουν κατά παραγγελία (πχ για τις ανάγκες μιας ταινίας ή ενός θεατρικού) με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα και συγκεκριμένες απαιτήσεις, καταφέρνουν να εργαστούν πιο ενταντικά, πιο συγκεντρωμένα και να γράψουν εξαιρετικά τραγούδια.
Κάπως έτσι έγινε και με τον δίσκο-ορόσημο για την ελληνική δισκογραφία "Ο Σταυρός του Νότου". Ο Θάνος Μικρούτσικος, έχοντας εργαστεί τα προηγούμενα χρόνια πάνω σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, Μπρεχτ, Μπίρμαν κ.ά. με εξαιρετικά αποτελέσματα, άρχισε να ασχολείται με την ποίηση του Νίκου Καββαδία το 1977 μετά από μία πρόταση του σκηνοθέτη Τάσου Ψαρρά για τη μουσική επένδυση του "ναυτικού" σήριαλ "Πορεία 090" . Όπως ο ίδιος έχει πει διάβαζε και αγαπούσε την ποίηση του Καββαδία ήδη από τα Γυμνασιακά του χρόνια, αλλά ασχολήθηκε στα σοβαρά μόνο κατόπιν της πρότασης του Ψαρρά. Ο Μικρούτσικος δέχτηκε την πρόταση και πρότεινε στον Ψαρρά την ποίηση του Καββαδία. Η συνεργασία έγινε κι έτσι προέκυψαν επτά τραγούδια τα οποία ακούγονταν στην προαναφερθείσα τηλεοπτική σειρά. Ωστόσο, ο Μικρούτσικος συνέχισε να εργάζεται πάνω στην ποίηση του Καββαδία και μετά τη σειρά, δηλαδή και μετά το 1977.
Έτσι, έχοντας στα χέρια του 13-14 τραγούδια ο Μικρούτσικος αποφάσισε να προτείνει στον Αλέκο Πατσιφά (τον ιστορικό διευθυντή της δισκογραφικής εταιρίας "Lyra") τη δημιουργία ενός δίσκου με τραγούδια σε ποίηση Καββαδία. Ο Πατσιφάς δεν ενθουσιάστηκε από το υλικό που άκουσε. Όπως έχει πει χαρακτηριστικά ο Μικρούτσικος σε συνεντεύξεις του, ο Πατσιφάς του είχε πει "Αυτόν τον δίσκο σου τον κάνω δώρο. Δεν πρόκειται όμως να πουλήσει ούτε 2000 κομμάτια". Ο Πατσιφάς ήταν ένας άνθρωπος με πολλές γνώσεις πάνω στο τραγούδι. Το αυτί του "έκοβε" και η εταιρία του, η Lyra, είχε συνεισφέρει πολλά στο τραγούδι με πολύ ποιοτικούς δίσκους. Παρολαυτά με τον "Σταυρό του Νότου" φαίνεται πως έπεσε έξω. Την ίδια και χειρότερη αντιμετώπιση είχε ο δίσκος από τους πιο επιφανείς "κριτικούς" εκείνης της εποχής, οι οποίοι μάλιστα εκτιμούσαν ιδιαίτερα το μέχρι τότε έργο του Θάνου Μικρούτσικο και τον είχαν επαινέσει για τους προηγούμενους δίσκους του (το τονίζουμε αυτό για να γίνει κατανοητό ότι δεν υπήρχε θέμα "θαψίματος" του δίσκου λόγω εμπάθειας απέναντι στον Μικρούτσικο).
Ο "Σταυρός του Νότου" κυκλοφόρησε βεβαίως (με 11 τραγούδια) και πούλησε πολύ παραπάνω από τα 2000 αντίτυπα που προέβλεπε ο Πατσιφάς. Με τα χρόνια καθιερώθηκε στη συνείδηση του κοινού και έγινε ένας από τους πιο πετυχημένους δίσκους στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, τόσο εμπορικά όσο και καλλιτεχνικά. Οι λιτές ερμηνείες του Γιάννη Κούτρα, που ήταν ο κεντρικός ερμηνευτής του δίσκου, ήταν κάτι το εντυπωσιακό για εκείνη την εποχή που κυριαρχούσαν τα "εμβατηριακά" και φλογερά τραγούδια στον απόηχο της πτώσης της Χούντας και της Μεταπολίτευσης. Ο Θάνος Μικρούτσικος κατάφερε με τις συνθέσεις του να κάνει κτήμα του απλού λαού την εξαιρετική και γεμάτη χυμούς ποίηση του Νίκου Καββαδία, πράγμα πολύ σημαντικό για τον Πολιτισμό της χώρας μας. Εκατομμύρια Ελλήνων αυτά τα 30 χρόνια που υπάρχει ο "Σταυρό του Νότου" γνώρισαν τον Νίκο Καββαδία μέσα από τα τραγούδια του Μικρούτσικου και τις ερμηνείες του Γιάννη Κούτρα και του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Ανάμεσα σε αυτούς κι εγώ που μέσα από τα τραγούδια αυτά ανακάλυψα τον μαγικό κόσμο της ποίησης του Καββαδία, ο οποίος στα ποιήματά του δεν κάνει απλά μια έμμετρη "ημερολογιακή" απεικόνιση της ζωής των ναυτικών (όπως πολλοί νομίζουν), αλλά με έναν υπερβατικό ποιητικό λόγο γεμάτο εικόνες μιλά για αξίες όπως η φιλία και ο έρωτας και φυσικά ο θάνατος και η σκληρή ζωή των ναυτικών.
Tα τραγούδια του "Σταυρού" γνώρισαν πολλές επανεκτελέσεις και είναι μέχρι σήμερα ευρέως γνωστά παρόλο που οι στίχοι του Καββαδία είναι κάπως δυσκολομνημόνευτοι. Ο Θάνος Μικρούτσικος επανήλθε δύο ακόμη φορές πάνω στον ποιητή αυτό με τις "Γραμμές των Οριζόντων" το 1991 και με τη ζωντανή ηχογράφηση "Σταυρός του Νότου-2005" από την παρουσίαση του έργου στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας (6 sold out συναυλίες!) στην επανεμφάνιση του Γιάννη Κούτρα μετά από πολλά χρόνια και την επανεκτέλεση των τραγουδιών από νεότερους ερμηνευτές (Μαχαιρίτσας, Θηβαίος, Κότσιρας).
Κάπως έτσι έγινε και με τον δίσκο-ορόσημο για την ελληνική δισκογραφία "Ο Σταυρός του Νότου". Ο Θάνος Μικρούτσικος, έχοντας εργαστεί τα προηγούμενα χρόνια πάνω σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου, Μπρεχτ, Μπίρμαν κ.ά. με εξαιρετικά αποτελέσματα, άρχισε να ασχολείται με την ποίηση του Νίκου Καββαδία το 1977 μετά από μία πρόταση του σκηνοθέτη Τάσου Ψαρρά για τη μουσική επένδυση του "ναυτικού" σήριαλ "Πορεία 090" . Όπως ο ίδιος έχει πει διάβαζε και αγαπούσε την ποίηση του Καββαδία ήδη από τα Γυμνασιακά του χρόνια, αλλά ασχολήθηκε στα σοβαρά μόνο κατόπιν της πρότασης του Ψαρρά. Ο Μικρούτσικος δέχτηκε την πρόταση και πρότεινε στον Ψαρρά την ποίηση του Καββαδία. Η συνεργασία έγινε κι έτσι προέκυψαν επτά τραγούδια τα οποία ακούγονταν στην προαναφερθείσα τηλεοπτική σειρά. Ωστόσο, ο Μικρούτσικος συνέχισε να εργάζεται πάνω στην ποίηση του Καββαδία και μετά τη σειρά, δηλαδή και μετά το 1977.
Έτσι, έχοντας στα χέρια του 13-14 τραγούδια ο Μικρούτσικος αποφάσισε να προτείνει στον Αλέκο Πατσιφά (τον ιστορικό διευθυντή της δισκογραφικής εταιρίας "Lyra") τη δημιουργία ενός δίσκου με τραγούδια σε ποίηση Καββαδία. Ο Πατσιφάς δεν ενθουσιάστηκε από το υλικό που άκουσε. Όπως έχει πει χαρακτηριστικά ο Μικρούτσικος σε συνεντεύξεις του, ο Πατσιφάς του είχε πει "Αυτόν τον δίσκο σου τον κάνω δώρο. Δεν πρόκειται όμως να πουλήσει ούτε 2000 κομμάτια". Ο Πατσιφάς ήταν ένας άνθρωπος με πολλές γνώσεις πάνω στο τραγούδι. Το αυτί του "έκοβε" και η εταιρία του, η Lyra, είχε συνεισφέρει πολλά στο τραγούδι με πολύ ποιοτικούς δίσκους. Παρολαυτά με τον "Σταυρό του Νότου" φαίνεται πως έπεσε έξω. Την ίδια και χειρότερη αντιμετώπιση είχε ο δίσκος από τους πιο επιφανείς "κριτικούς" εκείνης της εποχής, οι οποίοι μάλιστα εκτιμούσαν ιδιαίτερα το μέχρι τότε έργο του Θάνου Μικρούτσικο και τον είχαν επαινέσει για τους προηγούμενους δίσκους του (το τονίζουμε αυτό για να γίνει κατανοητό ότι δεν υπήρχε θέμα "θαψίματος" του δίσκου λόγω εμπάθειας απέναντι στον Μικρούτσικο).
Ο "Σταυρός του Νότου" κυκλοφόρησε βεβαίως (με 11 τραγούδια) και πούλησε πολύ παραπάνω από τα 2000 αντίτυπα που προέβλεπε ο Πατσιφάς. Με τα χρόνια καθιερώθηκε στη συνείδηση του κοινού και έγινε ένας από τους πιο πετυχημένους δίσκους στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, τόσο εμπορικά όσο και καλλιτεχνικά. Οι λιτές ερμηνείες του Γιάννη Κούτρα, που ήταν ο κεντρικός ερμηνευτής του δίσκου, ήταν κάτι το εντυπωσιακό για εκείνη την εποχή που κυριαρχούσαν τα "εμβατηριακά" και φλογερά τραγούδια στον απόηχο της πτώσης της Χούντας και της Μεταπολίτευσης. Ο Θάνος Μικρούτσικος κατάφερε με τις συνθέσεις του να κάνει κτήμα του απλού λαού την εξαιρετική και γεμάτη χυμούς ποίηση του Νίκου Καββαδία, πράγμα πολύ σημαντικό για τον Πολιτισμό της χώρας μας. Εκατομμύρια Ελλήνων αυτά τα 30 χρόνια που υπάρχει ο "Σταυρό του Νότου" γνώρισαν τον Νίκο Καββαδία μέσα από τα τραγούδια του Μικρούτσικου και τις ερμηνείες του Γιάννη Κούτρα και του Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Ανάμεσα σε αυτούς κι εγώ που μέσα από τα τραγούδια αυτά ανακάλυψα τον μαγικό κόσμο της ποίησης του Καββαδία, ο οποίος στα ποιήματά του δεν κάνει απλά μια έμμετρη "ημερολογιακή" απεικόνιση της ζωής των ναυτικών (όπως πολλοί νομίζουν), αλλά με έναν υπερβατικό ποιητικό λόγο γεμάτο εικόνες μιλά για αξίες όπως η φιλία και ο έρωτας και φυσικά ο θάνατος και η σκληρή ζωή των ναυτικών.
Tα τραγούδια του "Σταυρού" γνώρισαν πολλές επανεκτελέσεις και είναι μέχρι σήμερα ευρέως γνωστά παρόλο που οι στίχοι του Καββαδία είναι κάπως δυσκολομνημόνευτοι. Ο Θάνος Μικρούτσικος επανήλθε δύο ακόμη φορές πάνω στον ποιητή αυτό με τις "Γραμμές των Οριζόντων" το 1991 και με τη ζωντανή ηχογράφηση "Σταυρός του Νότου-2005" από την παρουσίαση του έργου στο Μέγαρο Μουσικής Αθήνας (6 sold out συναυλίες!) στην επανεμφάνιση του Γιάννη Κούτρα μετά από πολλά χρόνια και την επανεκτέλεση των τραγουδιών από νεότερους ερμηνευτές (Μαχαιρίτσας, Θηβαίος, Κότσιρας).
Έβραζε το κύμα του γαρμπή
είμαστε σκυφτοί κι οι δυο στο χάρτη
γύρισες και μου 'πες πως το Μάρτη
σ' άλλους παραλλήλους θα 'χεις μπει
Κούλικο στο στήθος σου τατού
που όσο κι αν το καις δε λέει να σβήσει
είπαν πως την είχες αγαπήσει
σε μια κρίση μαύρου πυρετού
Βάρδια πλάι σε κάβο φαλακρό
κι ο Σταυρός του Νότου με τα στράλια
Κομπολόι κρατάς από κοράλλια
κι άκοπο μασάς καφέ πικρό
Το ʼλφα του Κενταύρου μια νυχτιά
με το παλλινώριο πήρα κάτου
μου 'πες με φωνή ετοιμοθανάτου
να φοβάσαι τ' άστρα του Νοτιά
ʼλλοτε απ' τον ίδιον ουρανό
έπαιρνες τρεις μήνες στην αράδα
με του καπετάνιου τη μιγάδα
μάθημα πορείας νυχτερινό
Σ' ένα μαγαζί του Nossi Be
πήρες το μαχαίρι δυο σελίνια
μέρα μεσημέρι απά στη λίνια
ξάστραψες σαν φάρου αναλαμπή
Κάτω στις ακτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι
τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και το ωραίο γλυκό της Κυριακής
είμαστε σκυφτοί κι οι δυο στο χάρτη
γύρισες και μου 'πες πως το Μάρτη
σ' άλλους παραλλήλους θα 'χεις μπει
Κούλικο στο στήθος σου τατού
που όσο κι αν το καις δε λέει να σβήσει
είπαν πως την είχες αγαπήσει
σε μια κρίση μαύρου πυρετού
Βάρδια πλάι σε κάβο φαλακρό
κι ο Σταυρός του Νότου με τα στράλια
Κομπολόι κρατάς από κοράλλια
κι άκοπο μασάς καφέ πικρό
Το ʼλφα του Κενταύρου μια νυχτιά
με το παλλινώριο πήρα κάτου
μου 'πες με φωνή ετοιμοθανάτου
να φοβάσαι τ' άστρα του Νοτιά
ʼλλοτε απ' τον ίδιον ουρανό
έπαιρνες τρεις μήνες στην αράδα
με του καπετάνιου τη μιγάδα
μάθημα πορείας νυχτερινό
Σ' ένα μαγαζί του Nossi Be
πήρες το μαχαίρι δυο σελίνια
μέρα μεσημέρι απά στη λίνια
ξάστραψες σαν φάρου αναλαμπή
Κάτω στις ακτές της Αφρικής
πάνε χρόνια τώρα που κοιμάσαι
τα φανάρια πια δεν τα θυμάσαι
και το ωραίο γλυκό της Κυριακής
Ακούστε το τραγούδι "Γυναίκα" από τον Γιάννη Κούτρα:
~Στις 15 κάθε μήνα θα παρουσιάζω έναν παλιό, ιστορικό δίσκο~
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου