"... την ξωτική που αγάπησε, τόσο βαθιά ομορφιά"...

Νίκος Καββαδίας

11.1.1910 - 10.2.1975

100 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΟΥ
1910-2010

WILLIAM GEORGE ALLUM

Εγνώρισα κάποια φορά σ' ένα καράβι ξένο
έναν πολύ παράξενον Εγγλέζο θερμαστή
όπου δε μίλαγε ποτέ κι ούτε ποτέ είχε φίλους
και μόνο πάντα εκάπνιζε μια πίπα σκαλιστή.

Όλοι έλεγαν μια θλιβερή πως είχε ιστορία
κι όσοι είχανε στο στόκολο* με δαύτον εργαστεί
έλεγαν ότι κάποτες, απ' το λαιμό ως τα νύχια,
είχε σε κάποιο μακρινό τόπο στιγματιστεί.

Είχε στα μπράτσα του σταυρούς, σπαθιά ζωγραφισμένα,
μια μπαλαρίνα στην κοιλιά, που εχόρευε γυμνή
κι απά στο μέρος της καρδιάς στιγματισμένην είχε
με στίγματ' ανεξάλειπτα μιαν άγρια καλλονή...

Κι έλεγαν ότι τη γυναίκα αυτή είχε αγαπήσει
μ' άγριαν αγάπη, ακράτητη, βαθιά κι αληθινή·
κι αυτή πως τον απάτησε με κάποιο ναύτη αράπη
γιατί ήτανε μια αναίσθητη γυναίκα και κοινή.

Τότε προσπάθησεν αυτός να διώξει από το νου του
την ξωτική που αγάπησε, τόσο βαθιά, ομορφιά
κι από κοντά του εξάλειψεν ό,τι δικό της είχε,
έμεινεν όμως στης καρδιάς τη θέση η ζωγραφιά.

Πολλές φορές στα σκοτεινά τον είδανε τα βράδια
με βότανα το στήθος του να τρίβει, οι θερμαστές...
Του κάκου· γνώριζεν αυτός - καθώς το ξέρουμ' όλοι -
ότι του Αννάμ* τα στίγματα δε βγαίνουνε ποτές...

Κάποια βραδιά ως περνούσαμε από το Bay of Bisky*,
μ' ένα μικρό τον βρήκανε στα στήθια του σπαθί.
Ο πλοίαρχος είπε: "θέλησε το στίγμα του να σβήσει"
και διάταξε στη θάλασσα την κρύα να κηδευθεί.

Από την πρώτη ποιητική συλλογή του Νίκου Καββαδία "Μαραμπού" (1933)

Το άκουσα για πρώτη φορά σε ηλικία περίπου 14 ετών. Στο σπίτι δεν υπήρχε τότε ο δίσκος "Γραμμές των οριζόντων" (ο δεύτερος δίσκος του Μικρούτσικου σε ποίηση Καββαδία όπου και περιέχεται το παραπάνω ποίημα μελοποιημένο), οπότε δεν το είχα στα χέρια μου ώστε να το βάζω και να το ακούω όποτε θέλω. Αυτό συνετέλεσε - τότε, που ήμουν μικρός ειδικά - στο να το μυθοποιήσω μέσα μου σαν τραγούδι. Και γι' αυτό "ευθύνονται" τόσο οι στίχοι της ποίησης του Καββαδία, που εξιστορούν με απίστευτο τρόπο μια βιωματική ναυτική ιστορία, όσο και η μελοποίηση του Μικρούτσικου (συγχωρήστε με, αλλά την προτιμώ από τις υπόλοιπες) και φυσικά η ερμηνεία του Παπακωνσταντίνου αρχικά και η σχεδόν ισάξια του Θηβαίου αργότερα. Το τραγούδι λοιπόν το πετύχαινα πού και πού στο ραδιόφωνο, άντε σε καμιά συναυλία άμα θυμοταν ο καλλιτέχνης να το βάλει στο πρόγραμμα και βέβαια σε διάφορες μουσικές σκηνές από ερασιτεχνικά σχήματα. Πραγματικά κάθε φορά που το άκουγα σχεδόν ανατρίχιαζα! Σου 'χω ξαναπεί άλλωστε ότι τα ποιήματα του Καββαδία με έλκουν πάρα πολύ κεντρίζοντας το μυαλό και τα συναισθήματά μου. Είχα πλάσει που λες διάφορες εικόνες για τον ήρωα της ιστορίας. Είναι πολύ εύκολο για έναν έφηβο να μυθοποιήσει ένα τέτοιο τραγούδι και να του ερεθιστεί η φαντασία. Θα ξανατονίσω ότι δεν το είχα σε κάποια κασέτα ή κάποιο δίσκο, οπότε δεν μπορούσα να το ακούω όποτε θέλω κι έτσι δεν ήξερα τους στίχους απ' έξω. Μόνο αποσπασματικές φράσεις θυμόμουν τότε κι όταν ακούς "μ' ένα μικρό τον βρήκανε στα στήθια του σπαθί" ή "και διάταξε στη θάλασσα την κρύα να κηδευτεί", δεν θες και πολύ για να αναρωτηθείς "ποιά ήταν αυτή η τραγική φιγούρα και γιατί αυτοκτόνησε και γιατί να κηδευτεί στην κρύα θάλασσα" και τελικά τι είναι αυτό το "Μπέιοφμπίσκι"...

~~~

Νομίζω πως το "William George Allum" μελοποιήθηκε και δισκογραφήθηκε για πρώτη φορά το 1984 από τον Λάκη Παπαδόπουλο και συμπεριλήφθηκε στο δίσκο "Περίπου" με ερμηνεύτρια την Αρλέτα. Ακολούθησε το δίδυμο "Οι ξέμπαρκοι" (Ηλίας Αριώτης - Νότης Χασάπης) που μελοποίησε το ποίημα το 1986 στο δίσκο "S/S Ιόνιον 1934", ο οποίος περιλαμβάνει άλλες δέκα μελοποιήσεις Καββαδία . Και φτάνουμε στο 1991 και τις "Γραμμές των οριζόντων" του Θάνου Μικρούτσικου όπου το "William George Allum" ερμηνεύεται από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου. Η ίδια μελοποίηση ερμηνεύεται αργότερα από τον Χρήστο Θηβαίο και περιλαμβάνεται στον ζωντανό δίσκο "Σταυρός του Νότου - Γραμμές των οριζόντων" (2005).

Από τους "Ξέμπαρκους":





Από την Αρλέτα:

~~~

* Τι είναι τελικά αυτό το "Bay of Biscay" (ή Bisky);

Είναι ο λεγόμενος "Βισκαϊκός Κόλπος" (ή Γασκωνικός), ο κόλπος δηλαδή που σχηματίζεται ανάμεσα σε Γαλλία και Ισπανία στον Ατλαντικό Ωκεανό και είναι γνωστός για τις τρικυμίες που δημιουργούνται συχνά στο θαλάσσιο χώρο του.

* Αννάμ = Περιοχή του σημερινού Βιετνάμ, παλιό κρατίδιο της γαλλικής Ινδοκίνας

* στόκολο = το μέρος του πλοίου στο οποίο βρίσκονται οι φούρνοι, τα καζάνια και το κάρβουνο

~~~

Από τον Βασίλη Παπακωνσταντίνου:





Από τον Χρήστο Θηβαίο: