Κυριακή 29 Μαΐου 2011

Ο Νίκος Παπάζογλου σε ρεμπέτικα και λαϊκά - Μία ακυκλοφόρητη ηχογράφηση

Το blog συνεχίζει τις αναφορές σε περισσότερο ή λιγότερο γνωστές στιγμές της καλλιτεχνικής πορείας του σπουδαίου Νίκου Παπάζογλου, που μας άφησε τόσο πρόωρα στις 17 Απρίλη του 2011.

Ο Νίκος Παπάζογλου διέθετε μία φωνή με χαρακτηριστικά τέτοια, που του έδιναν τη δυνατότητα να είναι ένας από τους καλύτερους ερμηνευτές παραδοσιακών, ρεμπέτικων και λαϊκών τραγουδιών. Παρόλα αυτά, ποτέ του δεν θέλησε να δισκογραφήσει επανεκτελέσεις τέτοιων κομματιών, ενδεχομένως επειδή το έβλεπε σαν «εκμετάλλευση». Ακόμα και στις συναυλίες του, όταν το έκανε, επέλεγε να λέει λιγότερο γνωστά (τέτοιου είδους και κυρίως νησιώτικα) κομμάτια.

Η άποψή μου είναι ότι το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι έχασε έτσι την ευκαιρία να έχει στη βιτρίνα του μερικές επανεκτελέσεις που θα ανανέωναν και θα αναδείκνυαν ξεχασμένα (ή μη) τραγούδια. Ο ανεπανάληπτος λυγμός της φωνής του Νίκου Παπάζογλου - με την διεισδυτική αντρική εφηβικότητα της νιότης που έφτανε στα ουράνια και τη ζεστασιά της ωριμότητας των ύστερων χρόνων - η «δοσμένη γλώσσα» (όπως έλεγε ο ίδιος) της παράδοσης και του λαϊκού, αλλά και η ερμηνευτική του προσέγγιση που σεβόταν ακόμα και τα περισπώμενα φωνήεντα, θα έδιναν νέο χρώμα σε πολλά εξαιρετικά παλιά τραγούδια και κυρίως σε πολλά που δεν είναι ευρέως γνωστά.

Κι αν από παραδοσιακά έχουμε κάποιες λίγες ηχογραφήσεις του (λ.χ. όσες βρίσκονται στο δίσκο με την παράλληλη δισκογραφία του «Ήμουν κι εγώ εκεί»), για τα ρεμπέτικα και τα λαϊκά δεν ισχύει το ίδιο.

Παρόλα τα παραπάνω, που, για μένα τουλάχιστον (και θέλω να πιστεύω για αρκετούς ακόμα), κάνουν άξιες έρευνας και ανάδειξης τις ερμηνείες του που διασώθηκαν με κάποιο τρόπο, η μοναδική (ίσως) περίπτωση κατά την οποία τραγούδησε αποκλειστικά ρεμπέτικα και λαϊκά παραμένει εν πολλοίς άγνωστη.

Τι εννοώ; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Θυμήθηκα προσφάτως (με την πολύτιμη συμβολή και της μπλογκο-φίλης Tsipouraki) ότι πριν μερικά χρόνια είχα ακούσει για κάποια συναυλία - αφιέρωμα σε κάποια «Σκάλα του Μιλάνου» στο Βόλο. Δεν είχα πολυκαταλάβει, τότε, για να πω την αλήθεια. Θυμάμαι μάλιστα ότι ο τηλεοπτικός «902» είχε προβάλει το αφιέρωμα αυτό και το είχα πετύχει ένα βράδυ στην τηλεόραση. Στο αφιέρωμα συμμετείχε και ο Νίκος Παπάζογλου, κάτι που τράβηξε το ενδιαφέρον μου και έμαθα περισσότερα για το τι και το πώς εκείνης της συναυλίας.

Το 2004 λοιπόν, συμπληρώνονταν 85 χρόνια λειτουργίας και προσφοράς ενός από τους ιστορικούς χώρους του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Μιλάω για τη λεγόμενη «Σκάλα του Μιλάνου», ένα καπηλειό του Βόλου που το είχαν κληρονομήσει τα αδέρφια Κάρολος και Νίκος Μιλάνος από τον πατέρα τους Στέφανο και το οποίο επί 87 συνολικά έτη μετατρέπονταν κάθε βράδυ σε... μουσικό σχολείο αφού και οι τρεις Μιλάνοι διατήρησαν μέσα στα χρόνια πάρα πολλά ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια τα οποία έπαιζαν από μνήμης (περισσότερα για τη Σκάλα, τους Μιλάνους και την προσφορά τους εδώ).

Η συναυλία - αφιέρωμα στη Σκάλα του Μιλάνου έγινε στις 4 Ιούνη του 2004 στο Ανοιχτό Θέατρο του Βόλου, με σκοπό, τόσο να τιμηθούν και να αναδειχθούν οι Μιλάνοι, όσο και να ενισχυθεί οικονομικά η ταβέρνα που κινδύνευε με κλείσιμο λόγω χρεών. Στη συναυλία συμμετείχαν οι Τόλης Χάρμας, Δημήτρης Κοντογιάννης, Χρήστος Μητρέντζης, Γιώργος Ξηντάρης, Κώστας Καλαφάτης, συγκρότημα «Τομπουρλίκα» κ.ά.

Συμμετείχε και ο Νίκος Παπάζογλου ο οποίος ερμήνευσε 8 συνολικά τραγούδια. Τα έξι από αυτά σώζονται, καθώς η συναυλία ηχογραφήθηκε ερασιτεχνικά και ο δίσκος που προέκυψε κυκλοφόρησε σε περιορισμένα αντίτυπα (και όχι στο εμπόριο) με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση της «Σκάλας του Μιλάνου».

Το ιστορικό καπηλειό έπαψε να υπάρχει το 2006, ενώ οι Κάρολος και Νίκος Μιλάνος δεν είναι πια στη ζωή. Έτσι, ένας από τους διοργανωτές της συναυλίας του 2004, αποφάσισε να αναρτήσει πριν δύο χρόνια στο ιστολόγιό του (http://cafesebax.blogspot.com/) εκείνο το δίσκο με την ηχογράφηση της βραδιάς.

Με αυτόν τον τρόπο, πέραν φυσικά της ανάδειξης των Μιλάνων και μιας πολύ καλής ζωντανής ηχογράφησης με περισσότερα από 50 κομμάτια, σώζεται και η μόνη «χορταστική» αποτύπωση ερμηνειών του Νίκου Παπάζογλου σε ρεμπέτικα τραγούδια.

Τα παραθέτω παρακάτω προς ακρόαση μιας και ο δίσκος «85 Χρόνια Σκάλα του Μιλάνου» διατίθεται ελεύθερα εδώ






~~~

1. Χριστίνα
Μουσική - Στίχοι - Πρώτη εκτέλεση: Μάρκος Βαμβακάρης
Δισκογραφία: 78 στροφές (1940), 40 χόνια Βαμβακάρης Νο 2 (1983)

Η φλογερή σου η ματιά
και το γλυκό σου γέλιο
μου 'χουν ραγίσει την καρδιά - Χριστίνα μου
μ' εκάναν και σε θέλω

Έχεις μεγάλη τσαχπινιά
κι όλους μας φοβερίζεις
με τη γλυκιά σου την ομορφιά - Χριστίνα μου
πολλές καρδιές ραγίζεις

Ψαράδες και μανάβηδες
στην αγορά πειράζεις
σ' αρέσουν οι χασάπηδες - Χριστίνα μου
και τους γλυκοκοιτάζεις

Σκέψου και γνώμη άλλαξε
και πρόσεξε λιγάκι
γιατί ο κόσμος άλλαξε - Χριστίνα μου
τρελό μου Χριστινάκι

2. Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά

Μουσική - Στίχοι - Πρώτη εκτέλεση: Μάρκος Βαμβακάρης

Ψηλά τα παραθύρια σου
και μακριά κοιτούνε
κι όταν με δούνε κι έρχουμαι,
δίχως αέρα κλειούνε

Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά
και θα λυγίσει ο κλώνος
και θα σου φύγει το πουλί
και θα σου μείνει ο πόνος

Βασιλικό στη γλάστρα σου,
φυτεύεις και ποτίζεις
Εγώ δε θα περάσω πια,
γιατί με βασανίζεις

3. Μέσα στη βαρυχειμωνιά (Ο Καστανάς)

Στίχοι - Μουσική: Δημήτρης Κυριαζόπουλος
Πρώτη εκτέλεση: Στράτος Παγιουμτζής (Τεμπέλης)

(Τώρα) Μέσα στη βαρυχειμωνιά
τώρα που κάνει κρύο
με την φουφού μου στη γωνιά
(τη βγάζω) περνάω μεγαλείο.

Έχω κάστανα στη πένα (ψημένα), κάστανα ξεροψημένα (ξεφλουδισμένα).

(Είναι σαν) Μέσα ζάχαρη γλυκά τα κάστανα που ψήνω,
(με μια δραχμούλα) μ' ένα φραγκάκι μοναχά τέσσερα αμέσως δίνω.
Στα κορίτσια δεν την χάνω, δίνω κι ένα παραπάνω.

(Βγαίνοντας) Πήγαινε μια στο σινεμά και (στέκεται) στάθηκε μπροστά μου.
Τα κάστανά σου είναι ωμά, μου είπε (λέει), καστανά μου.
Φούρνος μ' έκανε να γίνω και μαζί της να τα ψήνω.

Σε παρένθεση οι στίχοι που ερμηνεύει ο Ν.Παπάζογλου στη συγκεκριμένη εκτέλεση
Το συγκεκριμένο υπάρχει και στο youtube

4. Πετονιές

Στίχοι: Γιώργος Μουφλουζέλης
Μουσική: Πρόδρομος Τσαουσάκης
Πρώτη εκτέλεση: Πρόδρομος Τσαουσάκης

Αγόρασα δυο πετονιές
κι ένα παραγαδάκι
μια βάρκα να ψαρεύουμε
κι ένα μπαγλαμαδάκι

Της αγάπης μας τα σύνεργα
σου τα 'χω αγορασμένα
τις μάσες μας τις ξάπλες μας
τα σέα μας τα μέα μας

Στην πλώρη της βαρκούλας μας
έγραψα τ' όνομά σου
το κάθε τι κανόνισα
όλα με το κομπάσο

Της αγάπης μας τα σύνεργα
σου τα 'χω αγορασμένα
τις μάσες μας τις ξάπλες μας
τα σέα μας τα μέα μας

5. Από μικρός ορφάνεψα (Όποιος ορφάνεψε μικρός)

Μουσική - Στίχοι: Παγιουμτζής Στράτος;
Πρώτη εκτέλεση: Παγιουμτζής Στράτος;

Απο μικρος ορφανεψα
Δεν γελασα μια μερα

Ο δολιος δεν εγνωρισα |x2
Μανουλα και πατερα |x2

Βλεπω μανουλες και παιδια
Και καιγεται η καρδια μου

Κι απο τα δολια ματια μου |x2
Τρεχουν τα δακρυα μου |x2

Οποιος ορφανεψε μικρος
Ειναι του κοσμου θυμα

Σαν βαρκα στον Ωκεανο |x2
Που την χτυπαει το κυμα |x2

6. Στην ξενιτιά απελπισμένος (Η ξενιτιά και η μοναξιά)

Μουσική - Στίχοι: Σωτήρης Γαβαλάς (Σμυρνιός συνθέτης και σύμφωνα με τον Παναγιώτη Κουνάδη η πρώτη ηχογράφηση έγινε το 1937 με τη φωνή του Κώστα Ρούκουνα)

Πρωτοχρονι', αγιο - Bασιλιού στην άμμο καθισμένος
Mε ένα ξεροκόμματο την πέρασ' ο καημένος.

Kι αυτή την ώρα σκέφτηκα Mαριώ τα βάσανά μου
Kαι για νεράκι έπινα τα μαύρα δάκρυά μου.

Γιατ' ήμουνα στην ξενιτιά μακριά από την πατρίδα
Kαι ζούσα γυναικούλα μου με ψεύτικη ελπίδα.

H ξενιτιά είν' ερημιά, η πίκρα και η λύπη, αχ, μάνα μου
Oλα μου τα 'δωσε ο Θεός, τίποτα δε μου λείπει.

Για το τραγούδι αυτό έχουμε μιλήσει και εδώ







--------------------------------------------------------------------------
ΠΗΓΕΣ:
- http://cafesebax.blogspot.com/
- http://www2.rizospastis.gr/
- http://www.902.gr/
- http://www.youtube.com/

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
- Χωρίς την πολύτιμη συμβολή της μπλογκο-φίλης Tsipouraki, η οποία ήταν παρούσα στη συναυλία - αφιέρωμα στη «Σκάλα του Μιλάνου» και με προμήθευσε με τα τραγούδια και τις περισσότερες από τις απαραίτητες πληροφορίες, το ποστ αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Την ευχαριστώ και πάλι από καρδιάς!

- Επιμένω στην προσπάθεια ανάδειξης άγνωστων στιγμών της καλλιτεχνικής πορείας του Νίκου Παπάζογλου. Αν κάποιος έχει υλικό και θέλει να το μοιραστεί, ας μου στείλει ένα e-mail στο tragoudistan@gmail.com Ειδικά αν μπορεί να βοηθήσει στο μάζεμα των ερμηνειών του σε παραδοσιακά, λαϊκά και ρεμπέτικα κομμάτια και σε τηλεοπτικές εμφανίσεις του που δεν υπάρχουν στο διαδίκτυο (ψάχνω και μία στην ΕΤ3 τον Μάιο του 2001)

5 σχόλια:

Βασίλης Φλώρος είπε...

Πραγματικά ανεκτίμητος θησαυρός. Σε μια εποχή που τα διάφορα κέντρα ελέγχου του πολιτισμού της χώρας προωθούν και στηρίζουν την αβάσταχτη ελαφρότητα, ζημιώνοντας το αυθεντικό, το λαϊκό, το πραγματικά ανθρώπινο. Άξια πολλών επαίνων η καταγραφή αυτή!!!

Stepas είπε...

Αγαπητέ Βασίλη, χαίρομαι πολύ που θεωρείς κι εσύ σημαντική τη διάσωση και διάδοση τέτοιου υλικού.

Συμφωνώ απολύτως με αυτό που λες περί ελαφρότητας.

Σ’ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο και τα καλά λόγια. Να’σαι καλά!

ΣΕΒΑΧ είπε...

Νεαρέ Τραγουδιστάν ...
δεν ξέρω ποιά είναι η φίλη σου η Tsipouraki και αν ήταν παρούσα στη συναυλία του 2004, αλλά τη συναυλία αυτή την οργάνωσα εγώ με τη βοήθεια 2,3 φίλων (τα παιδιά από την ταβέρνα Τομπουρλίκα & καλή του ώρα και ο Πάνος Γεραμάνης που μας παρότρυνε και ανέλαβε την παρουσίαση) για να βοηθήσουμε τους Αφούς Μιλάνους στις δύσκολες εποχές της ταβέρνας. Εχω να σου πώ ότι ο Παπάζογλου ήταν ο πλέον κύριος όχι μόνο γιατί προσφέρθηκε αφιλοκερδώς (όπως & όλοι οι μουσικοί) αλλά γιατί αγχώθηκε με τα "κειμήλια" του ρεμπέτικου όπως έλεγε τους Μιλάνους και είπε .. "δεν γίνεται να πώ δικά μου τραγούδια .. θα πώ μόνο ρεμπέτικα" και ήταν τόσο επαγγελματίας που έκανε αρκετές πρόβες με τον Χρήστο Μητρέτση, τον Φώτη Σιώτα & την "Τομπουρλίκα" που τον συνόδευσαν - εξάλλου ήταν φιλαράκια. Και από σεβασμό στα "γερόντια" πρώτη φορά τον είδα χωρίς φουλάρι. "Την ηχογράφηση την έκανα μόνος με ένα Minidisk "κλεφτά" από την κονσόλα του ηχολήπτη καθώς & την όλη δημιουργία του CD που προτείνεις - και έιναι ερασιτεχνικό". Γιατί ως άπειροι σε Συναυλίες, μπήκαμε μέσα & έπρεπε να πουλάμε ξανά CD για να συνεχίσουμε τη προσπάθεια ενισχυσης της Σκάλας του Μιλάνου. Στη συνέχεια το CD πουλιότανε σε 3 μέρη: στη σκάλα του Μιλάνου, στο μεζεδοπωλείο Τομπουρλίκα (Θεσ/νίκη) και στο Καφέ ΣΕΒΆΧ (Αθήνα). Ολα αυτά τα κάναμε για τους Μιλάνους και για όσο ζούσαν, όπως φαντάζομαι και εσύ από λατρεία στον Παπάζογλου.
Αλλά στα πλαίσια της δεοντολογίας των Bloggers θα έπρεπε να αναφέρεις τις πηγές σου & από που πήρες υλικό συγραφικό - ηχητικό.
Με ΑΓΑΠΗ SEBAX.

Stepas είπε...

Αγαπητέ Σεβάχ

Με στεναχωρεί το σχόλιό σας διότι πάντα είμαι πάρα πολύ προσεκτικός με τέτοιου είδους πράγματα. Έχω παραθέσει σύνδεσμο που οδηγεί στο μπλογκ σας. Δεν έβαλα ξανά σύνδεσμο για το μπλογκ σας στο τέλος στα πλαίσια της αναφοράς των πηγών μου, ακριβώς επειδή είχα βάλει παραπάνω και φοβήθηκα μήπως θεωρηθεί πλεονασμός. Αν αυτό είναι το πρόβλημα, το αλλάζω άμεσα και θα βάλω πιο ευκρινώς την πλήρη διεύθυνση του μπλογκ σας.

Το πώς έμαθα πράγματα σχετικά με τη συναυλία για τους Μιλάνους, το εξηγώ αναλυτικά στο ποστ μου. Ήξερα ήδη κάποια πράγματα αφού είχα πετύχει τη συναυλία στην τηλεόραση και φυσικά ήξερα από χρόνια κάποια λίγα έστω πράγματα για τους Μιλάνους και τη σημασία τους για το τραγούδι μας. Από εκεί και πέρα η εν λόγω μπλογκο-φίλη μου είχε την καλοσύνη να μου θυμίσει τη συμμετοχή του Παπάζογλου, να μου αποκαλύψει κάποιες λεπτομέρειες παραπάνω και να μου στείλει το ηχητικό υλικό. Μου είχε ήδη δώσει κατεύθυνση ότι αν έψαχνα για κάποιο μπλογκ "Σεβάχ" στο google, τότε θα έβρισκα περισσότερα πράγματα. Δεν είχα σκοπό να ανεβάσω το υλικό μέχρι που βρήκα ότι δίνατε και εσείς λινκ για "κατέβασμα" του δίσκου, άρα δεν θα υπήρχε πρόβλημα εφόσον ήσαστε εκ των διοργανωτών της βραδιάς και οι δημιουργοί ουσιαστικά αυτής της ηχογράφησης. Όλα αυτά τα στοιχεία (και πολλά από αυτά που αναφέρετε στο σχόλιό σας) τα γράφω στο ποστ μου. Γενικά συνέθεσα τις πληροφορίες που βρήκα και έφτιαξα αυτό το αρθράκι με αγάπη προς το τραγούδι, εις μνήμην του Παπάζογλου και των Μιλάνων αλλά και με εκτίμηση φυσικά για εσάς που συμμετείχατε στη διοργάνωση εκείνης της βραδιάς. Ίσως να έπρεπε να αναφέρεται πιο ευκρινώς το μπλογκ σας (αν και ξαναλέω ότι λινκ είχα βάλει εξ αρχής), κάτι που θα κάνω σίγουρα μετά το σχόλιό σας.

Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για το σχόλιο και τις νέες πληροφορίες που φέρατε με αυτό. Να ξέρετε ότι δεν υπήρχε επουδενί πρόθεση για "εκμετάλλευση" δικής σας δουλειάς. Είμαι άνθρωπος που τα προσέχει αυτά πάρα πολύ. Αν θέλετε μπορώ μέχρι και να σβήσω το ποστ, δεν έχω κανένα πρόβλημα.

Φιλικά
Στέργιος

NIKOS είπε...

Καλημέρα!
Αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους!
Τους συντελεστές της συναυλίας, τους διοργανωτές, σε σένα που την ηχογράφησες και τη δίνεις δωρεάν, εδώ στο τραγουδιστάν που έκανε τη δημοσίευση..
Τώρα ακούω τη συναυλία...!!!
θα κάνω κι εγώ μια δημοσίευση...
Πιστεύω ότι πρέπει να φτάσουν στα αυτιά όλων... όσων θέλουν να τα ακούσουν!!!
Και πάλι σας ευχαριστώ όλους!