Ο Νίκος Παπάζογλου σε ρεμπέτικα και λαϊκά - Μία ακυκλοφόρητη ηχογράφηση

Το blog συνεχίζει τις αναφορές σε περισσότερο ή λιγότερο γνωστές στιγμές της καλλιτεχνικής πορείας του σπουδαίου Νίκου Παπάζογλου, που μας άφησε τόσο πρόωρα στις 17 Απρίλη του 2011.

Ο Νίκος Παπάζογλου διέθετε μία φωνή με χαρακτηριστικά τέτοια, που του έδιναν τη δυνατότητα να είναι ένας από τους καλύτερους ερμηνευτές παραδοσιακών, ρεμπέτικων και λαϊκών τραγουδιών. Παρόλα αυτά, ποτέ του δεν θέλησε να δισκογραφήσει επανεκτελέσεις τέτοιων κομματιών, ενδεχομένως επειδή το έβλεπε σαν «εκμετάλλευση». Ακόμα και στις συναυλίες του, όταν το έκανε, επέλεγε να λέει λιγότερο γνωστά (τέτοιου είδους και κυρίως νησιώτικα) κομμάτια.

Η άποψή μου είναι ότι το σύγχρονο ελληνικό τραγούδι έχασε έτσι την ευκαιρία να έχει στη βιτρίνα του μερικές επανεκτελέσεις που θα ανανέωναν και θα αναδείκνυαν ξεχασμένα (ή μη) τραγούδια. Ο ανεπανάληπτος λυγμός της φωνής του Νίκου Παπάζογλου - με την διεισδυτική αντρική εφηβικότητα της νιότης που έφτανε στα ουράνια και τη ζεστασιά της ωριμότητας των ύστερων χρόνων - η «δοσμένη γλώσσα» (όπως έλεγε ο ίδιος) της παράδοσης και του λαϊκού, αλλά και η ερμηνευτική του προσέγγιση που σεβόταν ακόμα και τα περισπώμενα φωνήεντα, θα έδιναν νέο χρώμα σε πολλά εξαιρετικά παλιά τραγούδια και κυρίως σε πολλά που δεν είναι ευρέως γνωστά.

Κι αν από παραδοσιακά έχουμε κάποιες λίγες ηχογραφήσεις του (λ.χ. όσες βρίσκονται στο δίσκο με την παράλληλη δισκογραφία του «Ήμουν κι εγώ εκεί»), για τα ρεμπέτικα και τα λαϊκά δεν ισχύει το ίδιο.

Παρόλα τα παραπάνω, που, για μένα τουλάχιστον (και θέλω να πιστεύω για αρκετούς ακόμα), κάνουν άξιες έρευνας και ανάδειξης τις ερμηνείες του που διασώθηκαν με κάποιο τρόπο, η μοναδική (ίσως) περίπτωση κατά την οποία τραγούδησε αποκλειστικά ρεμπέτικα και λαϊκά παραμένει εν πολλοίς άγνωστη.

Τι εννοώ; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή.

Θυμήθηκα προσφάτως (με την πολύτιμη συμβολή και της μπλογκο-φίλης Tsipouraki) ότι πριν μερικά χρόνια είχα ακούσει για κάποια συναυλία - αφιέρωμα σε κάποια «Σκάλα του Μιλάνου» στο Βόλο. Δεν είχα πολυκαταλάβει, τότε, για να πω την αλήθεια. Θυμάμαι μάλιστα ότι ο τηλεοπτικός «902» είχε προβάλει το αφιέρωμα αυτό και το είχα πετύχει ένα βράδυ στην τηλεόραση. Στο αφιέρωμα συμμετείχε και ο Νίκος Παπάζογλου, κάτι που τράβηξε το ενδιαφέρον μου και έμαθα περισσότερα για το τι και το πώς εκείνης της συναυλίας.

Το 2004 λοιπόν, συμπληρώνονταν 85 χρόνια λειτουργίας και προσφοράς ενός από τους ιστορικούς χώρους του ρεμπέτικου και λαϊκού τραγουδιού. Μιλάω για τη λεγόμενη «Σκάλα του Μιλάνου», ένα καπηλειό του Βόλου που το είχαν κληρονομήσει τα αδέρφια Κάρολος και Νίκος Μιλάνος από τον πατέρα τους Στέφανο και το οποίο επί 87 συνολικά έτη μετατρέπονταν κάθε βράδυ σε... μουσικό σχολείο αφού και οι τρεις Μιλάνοι διατήρησαν μέσα στα χρόνια πάρα πολλά ρεμπέτικα και λαϊκά τραγούδια τα οποία έπαιζαν από μνήμης (περισσότερα για τη Σκάλα, τους Μιλάνους και την προσφορά τους εδώ).

Η συναυλία - αφιέρωμα στη Σκάλα του Μιλάνου έγινε στις 4 Ιούνη του 2004 στο Ανοιχτό Θέατρο του Βόλου, με σκοπό, τόσο να τιμηθούν και να αναδειχθούν οι Μιλάνοι, όσο και να ενισχυθεί οικονομικά η ταβέρνα που κινδύνευε με κλείσιμο λόγω χρεών. Στη συναυλία συμμετείχαν οι Τόλης Χάρμας, Δημήτρης Κοντογιάννης, Χρήστος Μητρέντζης, Γιώργος Ξηντάρης, Κώστας Καλαφάτης, συγκρότημα «Τομπουρλίκα» κ.ά.

Συμμετείχε και ο Νίκος Παπάζογλου ο οποίος ερμήνευσε 8 συνολικά τραγούδια. Τα έξι από αυτά σώζονται, καθώς η συναυλία ηχογραφήθηκε ερασιτεχνικά και ο δίσκος που προέκυψε κυκλοφόρησε σε περιορισμένα αντίτυπα (και όχι στο εμπόριο) με σκοπό την περαιτέρω ενίσχυση της «Σκάλας του Μιλάνου».

Το ιστορικό καπηλειό έπαψε να υπάρχει το 2006, ενώ οι Κάρολος και Νίκος Μιλάνος δεν είναι πια στη ζωή. Έτσι, ένας από τους διοργανωτές της συναυλίας του 2004, αποφάσισε να αναρτήσει πριν δύο χρόνια στο ιστολόγιό του (http://cafesebax.blogspot.com/) εκείνο το δίσκο με την ηχογράφηση της βραδιάς.

Με αυτόν τον τρόπο, πέραν φυσικά της ανάδειξης των Μιλάνων και μιας πολύ καλής ζωντανής ηχογράφησης με περισσότερα από 50 κομμάτια, σώζεται και η μόνη «χορταστική» αποτύπωση ερμηνειών του Νίκου Παπάζογλου σε ρεμπέτικα τραγούδια.

Τα παραθέτω παρακάτω προς ακρόαση μιας και ο δίσκος «85 Χρόνια Σκάλα του Μιλάνου» διατίθεται ελεύθερα εδώ

~~~

1. Χριστίνα

Μουσική - Στίχοι - Πρώτη εκτέλεση: Μάρκος Βαμβακάρης

Δισκογραφία: 78 στροφές (1940), 40 χόνια Βαμβακάρης Νο 2 (1983)

Η φλογερή σου η ματιά

και το γλυκό σου γέλιο

μου 'χουν ραγίσει την καρδιά - Χριστίνα μου

μ' εκάναν και σε θέλω

Έχεις μεγάλη τσαχπινιά

κι όλους μας φοβερίζεις

με τη γλυκιά σου την ομορφιά - Χριστίνα μου

πολλές καρδιές ραγίζεις

Ψαράδες και μανάβηδες

στην αγορά πειράζεις

σ' αρέσουν οι χασάπηδες - Χριστίνα μου

και τους γλυκοκοιτάζεις

Σκέψου και γνώμη άλλαξε

και πρόσεξε λιγάκι

γιατί ο κόσμος άλλαξε - Χριστίνα μου

τρελό μου Χριστινάκι

2. Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά

Μουσική - Στίχοι - Πρώτη εκτέλεση: Μάρκος Βαμβακάρης

Ψηλά τα παραθύρια σου

και μακριά κοιτούνε

κι όταν με δούνε κι έρχουμαι,

δίχως αέρα κλειούνε

Ψηλά τη χτίζεις τη φωλιά

και θα λυγίσει ο κλώνος

και θα σου φύγει το πουλί

και θα σου μείνει ο πόνος

Βασιλικό στη γλάστρα σου,

φυτεύεις και ποτίζεις

Εγώ δε θα περάσω πια,

γιατί με βασανίζεις

3. Μέσα στη βαρυχειμωνιά (Ο Καστανάς)

Στίχοι - Μουσική: Δημήτρης Κυριαζόπουλος

Πρώτη εκτέλεση: Στράτος Παγιουμτζής (Τεμπέλης)

(Τώρα) Μέσα στη βαρυχειμωνιά

τώρα που κάνει κρύο

με την φουφού μου στη γωνιά

(τη βγάζω) περνάω μεγαλείο.

Έχω κάστανα στη πένα (ψημένα), κάστανα ξεροψημένα (ξεφλουδισμένα).

(Είναι σαν) Μέσα ζάχαρη γλυκά τα κάστανα που ψήνω,

(με μια δραχμούλα) μ' ένα φραγκάκι μοναχά τέσσερα αμέσως δίνω.

Στα κορίτσια δεν την χάνω, δίνω κι ένα παραπάνω.

(Βγαίνοντας) Πήγαινε μια στο σινεμά και (στέκεται) στάθηκε μπροστά μου.

Τα κάστανά σου είναι ωμά, μου είπε (λέει), καστανά μου.

Φούρνος μ' έκανε να γίνω και μαζί της να τα ψήνω.

Σε παρένθεση οι στίχοι που ερμηνεύει ο Ν.Παπάζογλου στη συγκεκριμένη εκτέλεση

Το συγκεκριμένο υπάρχει και στο youtube

4. Πετονιές

Στίχοι: Γιώργος Μουφλουζέλης

Μουσική: Πρόδρομος Τσαουσάκης

Πρώτη εκτέλεση: Πρόδρομος Τσαουσάκης

Αγόρασα δυο πετονιές

κι ένα παραγαδάκι

μια βάρκα να ψαρεύουμε

κι ένα μπαγλαμαδάκι

Της αγάπης μας τα σύνεργα

σου τα 'χω αγορασμένα

τις μάσες μας τις ξάπλες μας

τα σέα μας τα μέα μας

Στην πλώρη της βαρκούλας μας

έγραψα τ' όνομά σου

το κάθε τι κανόνισα

όλα με το κομπάσο

Της αγάπης μας τα σύνεργα

σου τα 'χω αγορασμένα

τις μάσες μας τις ξάπλες μας

τα σέα μας τα μέα μας

5. Από μικρός ορφάνεψα (Όποιος ορφάνεψε μικρός)

Μουσική - Στίχοι: Παγιουμτζής Στράτος;

Πρώτη εκτέλεση: Παγιουμτζής Στράτος;

Απο μικρος ορφανεψα

Δεν γελασα μια μερα

Ο δολιος δεν εγνωρισα |x2

Μανουλα και πατερα |x2

Βλεπω μανουλες και παιδια

Και καιγεται η καρδια μου

Κι απο τα δολια ματια μου |x2

Τρεχουν τα δακρυα μου |x2

Οποιος ορφανεψε μικρος

Ειναι του κοσμου θυμα

Σαν βαρκα στον Ωκεανο |x2

Που την χτυπαει το κυμα |x2

6. Στην ξενιτιά απελπισμένος (Η ξενιτιά και η μοναξιά)

Μουσική - Στίχοι: Σωτήρης Γαβαλάς (Σμυρνιός συνθέτης και σύμφωνα με τον Παναγιώτη Κουνάδη η πρώτη ηχογράφηση έγινε το 1937 με τη φωνή του Κώστα Ρούκουνα)

Πρωτοχρονι', αγιο - Bασιλιού στην άμμο καθισμένος

Mε ένα ξεροκόμματο την πέρασ' ο καημένος.

Kι αυτή την ώρα σκέφτηκα Mαριώ τα βάσανά μου

Kαι για νεράκι έπινα τα μαύρα δάκρυά μου.

Γιατ' ήμουνα στην ξενιτιά μακριά από την πατρίδα

Kαι ζούσα γυναικούλα μου με ψεύτικη ελπίδα.

H ξενιτιά είν' ερημιά, η πίκρα και η λύπη, αχ, μάνα μου

Oλα μου τα 'δωσε ο Θεός, τίποτα δε μου λείπει.

Για το τραγούδι αυτό έχουμε μιλήσει και εδώ

--------------------------------------------------------------------------
ΠΗΓΕΣ:
- http://cafesebax.blogspot.com/
- http://www2.rizospastis.gr/
- http://www.902.gr/
- http://www.youtube.com/

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

- Χωρίς την πολύτιμη συμβολή της μπλογκο-φίλης Tsipouraki, η οποία ήταν παρούσα στη συναυλία - αφιέρωμα στη «Σκάλα του Μιλάνου» και με προμήθευσε με τα τραγούδια και τις περισσότερες από τις απαραίτητες πληροφορίες, το ποστ αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Την ευχαριστώ και πάλι από καρδιάς!

- Επιμένω στην προσπάθεια ανάδειξης άγνωστων στιγμών της καλλιτεχνικής πορείας του Νίκου Παπάζογλου. Αν κάποιος έχει υλικό και θέλει να το μοιραστεί, ας μου στείλει ένα e-mail στο tragoudistan@gmail.com Ειδικά αν μπορεί να βοηθήσει στο μάζεμα των ερμηνειών του σε παραδοσιακά, λαϊκά και ρεμπέτικα κομμάτια και σε τηλεοπτικές εμφανίσεις του που δεν υπάρχουν στο διαδίκτυο (ψάχνω και μία στην ΕΤ3 τον Μάιο του 2001)